Güneydoğu Karadeniz`in su kolonunda bazı fiziksel parametreler ve eser elementlerin dağılımlarının araştırılması

Abstract

ÖZET Bu çalışmada; Güneydoğu Karadeniz'in su kolonunda bazı fiziksel parametreler ve eser elementler araştırılmıştır. Güneydoğu Karadeniz'in Rize- Çayeli açıklarında belirlenen bir istasyonda 600 m ye kadar derinlikte belirlenen 15 noktadan 1995, 1996 ve 1997 yıllarında sekiz farklı zamanda alınan su örneklerinden sıcaklık, pH, elektriksel iletkenlik, yoğunluk, tuzluluk, alkalinite, çözünmüş oksijen, hidrojen sülfür ve eser elementlerden demir, mangan, bakır, çinko, kurşun, kadmiyum, civa ve arsenik konsantrasyonları ölçülmüştür. Güneydoğu Karadeniz su kolonunda sıcaklık, tuzluluk, yoğunluk, elektriksel iletkenlik, pH ve alkalinite parametrelerinin farklı zamanlarda derinliğe bağlı olarak yapılan ölçümlerinin profilleri çizilmiş ve bu parametrelerin zamansal ve dikey olarak değiştiği belirlenmiştir. Çözünmüş oksijen ile hidrojen sülfür dağılımında zamansal ve derinliğe bağlı olarak değiştiği, oksijenli tabakanın bittiği sülfürlü tabakanın ise sigma-t değerinin 16.2 olduğu derinlikten başladığı ve hidrojen sülfür konsantrasyonunun bölgesel fark gözetmeksizin su yoğunluğuna sıkı sıkıya bağlı bir şekilde arttığı belirlenmiştir. Araştırma süresince demir, mangan, bakır, çinko, kurşun, kadmiyum, civa ve arsenik dahil toplam ve çözünmüş eser element konsantrasyonları çözücü ekstraksiyon tekniği kullanılarak atomik absorpsiyon spektrofotometrik yöntemle tayin edilmiştir. Bu eser elementlerin mevsimsel ve derinliğe bağlı olarak değiştiği demir, mangan ve arseniğin dikey profillerinin birbirine benzerlik gösterdiği belirlenmiştir. Çözünmüş demir, mangan ve arsenik konsantrasyonlarının oksijenli tabakada minumum, sülfürlü tabakada maksimum olduğu belirlenmiştir. Bakır, çinko, kadmiyum, kurşun ve civanın oksijenli tabakada saçılmalar gösterdiği, sülfürlü tabakada ise kompleksler oluşturarak çözündükleri belirtilmiştir. Eser elementlerin zamansal dağılımlarının düzenli olmadığı genellikle yaz döneminde en yüksek değerlere ulaştıkları belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Karadeniz, Su kolonu, Fiziksel parametreler, Eser elementler, Atomik Absorpsiyon Spektroskopisi. VI

SUMMARY Investigations on the Distributions of some Phisical Parameters and Trace Elements in the Water Column of Southeastern Black Sea In this study, some phisical parameters and trace elements in the water column of the Southeastern Black Sea were investigated. Samples were taken at only one station where 15 points in the water column of up to 600 m. of Çayeli- Rize were sampled. They were carried out at 8 different time periods between 1995 and 1997 where temperature, pH, electrical conductivity, density, salinity, alcalinity, dissolvent O2, H2S and concantration of Fe, Mn, Cu, Zn, Pb, Cd, Hg and As of some trace elements were studied. The profiles of the temperature, salinity, density, electrical conductivity, pH and alcalinity at different times and depths were performed. It was found that these parameters were changed vertically with time. Additionaly it was also observed that the distribution of dissolved O2 and H2S were changed with time and depth. The H2S was found to have started at the depth where sigma-t was 16,2. The result also indicated that H2S concantration increazed with increasing water density inespective with regional differen as. The concantraion of all the total and dissolved trace elements including Fe, Mn, Cu, Zn, Pb, Cd, Hg and As were determined using solvent extraction technique by AAS. A seasonal change with depth were observed in these trace elements. The result also indicated that vertical profiles of Fe, Mn and As had a similarity. The concantration of dissolved Fe, Mn and As were found to be minumum at the layer with O2 whereas They were maximum when it was investigated at the layer with EfeS. Cu, Zn, Cd, Pb and Hg were found to be scattered. They were also found to have been dissolved with being a complex structure at the layer with H2S. The study has showed that the distributions of trace elements with time were not regular and they reached the peak during the summer months in the area covered. Key words; Black Sea, Water column, Phisical parameters, Trace elements, Atomic Absorption Spectrophotometry. vn