Kraft yöntemi uygulanan kağıt fabrikalarının atıksularındaki fenolik bileşiklerin albino fareler (Mus musculus) üzerine taksit etkileri

Abstract

uı ÖZET Bu çalışmada, kağıt fabrikasının klorlu fenolik bileşikler içeren atıksuyunun albino fareler (Mus musculus) üzerine olan toksik etkileri araştırılmıştır. Çalışmada lagün girişi ve çıkışı olmak üzere, atıksu doğrudan ve bu sudan elde edilen distilatlar da içme suyu olarak deneyde kullanılan farelere verilmiştir. Uygulama 5, 15, 30, 60, 90 ve 120 günlük sürelerle yapılmıştır. Her uygulama süresi için kontrol gruplarına sadece çeşme suyu verilmiştir. Bütün gruplardaki fareler, normal pelet yem ile beslenmiştir. Çalışma süresince, günlük olarak tüketilen yem ve su ile alman fenol miktarları ve de haftalık olarak vücut ağırlıkları kaydedilmiştir. Deney sürelerinin sonunda, farelerden alman kan örneklerinde hematolojik analizler yapılmış ve karaciğerden alman doku örneklerinde ise glikojen miktarları tayin edilmiştir. İç organlar morfolojik olarak incelenmiş ve dokuların ağırlıkları tek tek saptanmıştır. Bütün gruplardaki farelerin karaciğer, böbrek ve dalak dokuları histopatolojik olarak incelenmiştir. Uygulama sürelerine ve gruplara bağlı olarak değişkenlik göstermekle birlikte farelerde atıksuya genel bir cevap olarak, hematokrit, hemoglobin ve eritrosit miktarlarmdaki azalmayla belirgin anemik durum görülmüştür. Karaciğer glikojen depolama kapasitelerinde düzensizlik, dokuların ağırlıkları ve morfolojik görünümlerinde farklılık saptanmıştır. Yapılan histopatolojik incelemeler sonucunda, uygulama gruplarında karaciğer hücrelerinde pleomorfizm, karyomegali, Kupffer hücrelerinin sayısı ile kan hücre ve plazmasında artış görülmüştür, özellikle damar çevresinde ve yer yer doku içinde mononüklear hücre infiltrasyonu saptanmıştır. Böbrekte tübül yapılarında bozulmalar, mononüklear hücre toplulukları ve konjesyona rastlanmıştır. Dalakta megakaryosit sayısında, kanIV hücre ve plazması ile pigmentlerinde artış görülmüştür. Kırmızı ve beyaz pulpanm yapısındaki düzensizlik de belirgin olarak gözlenmiştir. Sonuç olarak, atıksuyun özellikle içerdiği klorlu fenolik bileşiklerin, albino fareler üzerinde toksik etkilerinin olduğu anlaşılmıştır. İncelenen parametreler yönünden, lagün girişi sularının daha belirgin toksik etkilere yol açması, lagünde bekletilen süre içerisinde toksisitenin azaldığı düşüncesini kesinlik kazandırmıştır.

ABSTRACT In this study, the toxic effects of paper mill effluents containing chlorophenolic compounds were investigated in albino mice (Mus musculus). The waste waters from lagoon input and output and distilates which were obtained from this water were directly given to mice 5, 15, 30, 60, 90 and 120 days as drinking water. Control groups received only tap water. During the experimental periods, amounts of food and water consumed and taken amounts of phenol were recorded daily, where as weight of each mouse was recorded weekly. At the end of the experiments, hematological analysis of blood samples from the animals and quantitative glycogen analysis of liver samples were assayed for all groups. In addition, tissues were examined morphologically and each tissue weight was recorded. The kidneys, livers and spleens from all groups of mice were examined histopathologically. Although, these parameters varied with respect to the duration time of waste water application and group type, we found anemia, because of the decreased amounts hematocrit hemoglobine and erytrocyte. In addition, differences in glycogen storage capacity of livers and changes in both of morphology and weights of tissues were detected, assumedly as general reactions to the waste water application. A phemenon of pleomorphism and karyomegali in liver cells was detected histologically. The amounts of Kupffer and blood cell and plasm were increased. Infiltration of mononuclear cells especially around the veins and some localities in liver were observed. In kidneys, the degeneration of the tubular structures, mononuclear cell infiltration and congestion were observed. It was seen that the amounts of megakaryocytes, the blood cells, plasmVI and pigments were increased in spleen. In addition, changes in the structural composition levels of red and white pulp were determined. Consequently, it is clear from this study that waste water and especially it's chlorophenolic compounds have important toxic effects on albino mice. Investigated parametres clearly showed that the lagoon input water has more evident toxic effects than lagoon output water, which gives strength, to the thought that toxic effects of lagoon water decrease with increasing waiting time in lagoon.