Yabanıl bazı agaricus bitorguis (quel.) sacc. çeşitlerinin kültürel özellikleri ve ıslahı üzerine araştırmalar

Abstract

ÖZET Bu çalışmada Türkiye 'de doğal olarak yetişen Agaricus bitorquis (Quel) Saccardo 'in morfolojik ve basidiospor yapılan, misel etkileşimleri, farklı sıcaklıkların misel gelişimlerine olan etkileri ile ürün verme potansiyelleri incelenmiştir. Ayrıca Agaricus bitorquis 'in çokluspor ve melezleme yöntemleriyle seleksiyonunu kapsayan ıslah çalışmalarına yer verilmiştir. Doğadan toplanan örnekler A,B,C,D olarak gruplandırılmış ve 90 mm çapındaki petrilerde bulunan buğday agar besiyerinde 25°C, 28°C, 30°C, 32°C, 35°C, 38°C gibi değişik sıcaklıklarda vegetatif misel gelişimleri incelenmiştir. Ana kültürleri oluşturan vegetatif misellerin radyal büyüme hızlan kriter alınarak elde edilen veriler grafiklendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar: 1-20 günlük inkübasyon süresinde ve sıcaklıkların tümünde en hızlı misel gelişimi D grubu örneklerinde, en yavaş misel gelişimi ise C grubu örneklerinde gözlenmiştir. Bu gruplarda elde edilen sonuçlar: D 25°C-65 mm, D 28°C-78 mm, D 30°C-75 mm, D 32°C-75 mm, D 35°C-90 mm ; C 25°C-49 mm, C 28°C-61 mm, C 30°C-59 mm, C 32°C~59 mm, C 35°C-62 mm 2- Termal letal noktası A grubu miselleri için 35°C ; B,C,D gruplan için 38°C 'dir 3- B,C,D gruplan misellerinde, 35°C 'de kanşık, pamuksu gelişme gözlenmiştir ve hava hifleri oluşturmuştur. 4- 32°C de geliştirilen misellerden elde edilen mantarların morfolojik yapılannda bazı farklılıklar olduğu görülmüştür: Örneğin; A grubunda kaim saplı - ince şapka dokulu mantarlar, B grubunda kısa saplı - kalın şapka dokulu mantarlar, C ve D gruplarında kalın, kısa saplı - ince şapka dokulu mantarlar saptanmıştır. 5- Değişik sıcaklıklarda geliştirilen misellerden elde edilen mantarlann ürün verme potansiyellerinde bazı farklılıklar saptanmıştır. 20 günlük inkübasyon süresinde ve tüm sıcaklıklarda en fazla ürün D grubu örneklerinde, en az ürün ise C grubu örneklerinde alınmıştır. Sonuçlar aşağıdaki gibidir: D 25°C-7155 g, D 28°C-7435 g, D 30°C-7370 g, D 32°C-7250 g ; C 25°C-1313 g,C 28°C-2970 g, C 30°C-2525 g, C 32°C-1086 g Farklı sıcaklıklarda geliştirilen Agaricus bitorquis miseUerinin gelişme hızlan ve morfolojik özellikleri istatistiksel olarak değerlendirilmiştir.VI Agaricus bitorquis 'in ıslah denemelerinde, elde edilen morfolojik özellikler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Islah gruplarında, I.generasyonda elde edilen sonuçlar: 1- A+B, A+C, A+D ve C+D grupları misel kombinasyonları arasında heterokaryotik silsile gözlenmiştir. B+C ve B+D grupları misel kombinasyonları arasında heterokaryotik silsile oluşmadığı için, bu gruplar çalışmadan çıkarılmıştır. 2- Islah gruplarının hasat evresinde A+B ve A+C gruplarında 4 flaş, A+D ve C+D gruplarında 5 flaş dönemi olmuştur. 3- Islah gruplarında en fazla ürün 1751 g ile A+D grubunda, en az ürün 489 g ile A+B grubunda olmuştur. 4- Hasat döneminde, ıslah gruplarının morfolojik özellikleri incelenmiş ve A,B,C,D gruplarına göre bazı farklılıklar gözlenmiştir. Islah gruplarından elde edilen mantarlar daha geniş şapkalı ve daha kalın saplıdır. Bu araştırmada, Agaricus bitorquis 'in Agaricus bisporus 'a göre daha yüksek sıcaklıklara dayanıldı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca baskılanma ve sıkışmaya karşı beyazlığını kaybetmediği, raf ömrünün daha uzun olduğu gözlenmiştir. ANAHTAR KELİMELER: Agaricus bitorquis, sıcaklık, ürün, vegetatif gelişme, generatif gelişme, ıslah

vu ABSTRACT In this study, morphological and basidiospor structures, mycelium interactions effect of various temperatures on mycelium growth and yield potential oîAgaricus bitorquis (Quel) Saccardo which grows naturally in Türkiye were investigated. Furthermore, breeding studies were prepared including selection of Agaricus bitorquis by multispore and cross-breeding methods. The specimens collected from field were grouped as A,B,C,D and placed in wheat agar medium in petri dishes with a diameter of 90 mm and vegetative mycelium growth was observed at temperatures of 25°C, 28°C, 30°C, 32°C, 35°C, 38°C. Graphs were drawn from the data obtained from the radial growth speeds of vegetative mycelium which constituted the main cultures. The results obtained are as follows: 1 -During 20-day incubation period and at all temperatures, the fastest mycelium growth was observed in D group samples and the slowest growth was observed in C group samples. The results obtained in these groups: D 25°C-65 mm, D 28°C-78 mm, D 30°C-75 mm, D 32°C-75 mm, D 35°C-90 mm ; C 25°C-49 mm, C 28°C-61 mm, C 30°C-59 mm, C 32°C-59 mm, C 35°C-62 mm 2-Thermal lethal point for A group mycelia is 35°C and for B,C,D groups are 38°C. 3 -In mycelium of B,C,D groups, at 35°C, untidy, cotton like growth was observed and air hyphae was developed. 4- At 32°C, the mushrooms obtained from the mycelium displayed some differences in morphological structures: In group A thick stalk - thin cap tissue mushrooms, In group B short stalk - thick cap tissue mushrooms, In group C and D thick and short stalk - thin cap tissue mushrooms were found. 5- Some differences were detected in yield potentials of the mushrooms developed from mycelium at different temperatures. During 20-day incubation period and at all temperatures, the amount of the production was the highest in D group samples and the lowest in C group samples. The results are as follows: D 25°C-7155 g, D 28°C-7435 g, D 30°C-7370 g, D 32°C-7250 g; C 25°C-1313 g,C 28°C-2970 g, C 30°C-2525 g, C 32°C-1086 g Statistical evaluations were made for morphological characteristics and growth speed of mycelium oîAgaricus bitorquis grown at different temperatures.vuı In breeding trials oîAgaricus bitorquis, morphological characteristics were evaluated statistically. The results obtained in first generation of breeding groups are as follows: 1- Heterokaryotic zone was detected between the mycelia combinations of A+B, A+C, A+D and C+D groups. Heterokaryotic zone was not detected in the mycelia combinations of B+C and B+D groups and these groups were taken out of from this study. 2- At harvest stage of the breeding groups were detected 4 flush periods in A+B and in A+C and 5 flush periods in A+D and in C+D groups. 3- The highest yield in breeding groups were obtained in A+D with 1751 g and the lowest yield in A+B with 489 g. 4-Morphological properties of breeding groups during harvest period were investigated and some differences were found compared to the natural groups of A,B,C,D. The mushrooms obtained in the breeding groups had larger cap and thicker stalk. In this research, it was concluded that Agaricus bitorquis was resistant to higher temperature levels than Agaricus bisporus. Additionally, it was observed that Agaricus bitorquis did not lose its whiteness under pressure, and had a longer shelf-life KEY WORDS: Agaricus bitorquis, temperature, yield, vegetative growth, generative growth, breeding