Bodrum kalderasının yapısal-volkanolojik incelenmesi

Abstract

BODRUM KALDERASININ YAPISAL - VOLKANOLOJİK İNCELENMESİ İnan ULUSOY Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Mineraloji-Petrografi Anabilim Dalı ÖZ Türkiye'nin GB'sında ve Helen yayının KD'sunda yeralan, yaklaşık 250 km2'lik alan kaplayan Bodrum yarımadası, volkanik özelliğe sahiptir. Yarımadanın batısında, volkanizmanın kökeni olduğu düşünülen, monzonitik bir kütle gözlenir. Volkanizma, lav akıntıları (yer yer yastık lavlar şeklinde), lav domları ve bunlara bağlı olarak gelişen blok-ve-kül akıntılarıyla başlamıştır. Yarımada'da, iki stratigrafik üniteden oluşan ignimbiritik püskürüm gerçekleşmiş ve püskürüm, karmaşık bir kaldera sisteminin çökmesiyle sonuçlanmıştır. İgnimbiritik püskürüm etkinliği, en az dört ana patlama fazından oluşmaktadır. Kaldera içinde, monolitolojik ve polilitolojik breşlere ve kaldera duvarından kaymalarla oluşmuş resedimante birimlere de rastlanmaktadır. Bölgedeki, kaldera sonrası etkinlik, lav akıntıları, lav domları, ve bunlara bağlı blok-ve-kül akıntılarıyla sona erer. Volkanik seriyi çok sayıda dayk kesmektedir. Bodrum kalderasının yapısı, arazi çalışmaları, SPOT görüntüsü, SAM (Sayısal Arazi Modeli), ve hava fotoğraflarıyla araştırılmıştır. Bodrum Kalderası, KD-GB uzanımlı, yarı eliptik, 18,7 x 7,7 km çapında, epikontinental, yüksek oranda erode olmuş bir kalderadır. Kalderanın GB ucu deniz altındadır. Karmaşık kaldera sistemi, yapısal olarak iki parçadan oluşur: Karakaya parçası ve Dağbelen parçası. Karakaya parçasında, `Parçalı Tip Çökme` yapısı gözlenirken, Dağbelen parçası `Plaka Tipi Çökme` ile oluşmuştur. Her iki parçada da resürjan domlar gelişmiştir. Eliptik kaldera geometrisinin, bölgesel genleşme rejiminden önceki tektonik yapılarla ilişkili olduğu düşünülmektedir. Bölgesel genleşme rejimi de, kaldera sonrası faylarla, kalderanın yapısını etkilemiş, kaldera sınrını yer yer ötelemiştir. Anahtar Kelimeler: Bodrum, caldera, resürjans, volkano-tektonik, uzaktan algılama, özdirenç ölçümleri. Danışman: Doç. Dr. Erkan AYDAR, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Mineraloji-Petrografi Anabilim Dalı

VOLCANO - STRUCTURAL STUDY OF BODRUM CALDERA İnan ULUSOY Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Mineralogy- Petrography Section ABSTRACT Bodrum peninsula, SW of Turkey and NE of Hellenic Arc, is mainly constituted by volcanic rocks which outcropped over an area of 250 km2. A monzonitic body, thought to be the origin of volcanism, observed at the western part of the peninsula. The volcanism of Bodrum started with lava flows (sometimes in pillow facies), sparse lava-domes and associated block-and-ash flows. An ignimbritic sequence, exhibiting two stratigraphic units, is related to the collapse of a complex caldera system. Eruptive activity arises from, at least four explosive phases. Monolithologic and polithologic breccias, reworked units generated by slumping from the caldera walls are observed within the caldera. The volcanic activity lasts in the area with lava flows, lava domes and associated block-and-ash flows. Numerous dykes cut all volcanic sequences. The presumed caldera structure of Bodrum was investigated using SPOT image, DEM (Digital Elevation Model), aerial photographs as well as the field data. Bodrum caldera is a NE-SW elongated, semi-eliptical, highly eroded caldera with a 18,7 x 7,7 km diameter. It is partly immerged in SW part. The complex caldera system is composed of two structural pieces: Karakaya piece and Dağbelen piece. The collapse of Dağbelen piece is interpreted as a piston type subsidence, while the Karakaya piece exhibits a piecemeal style. Both of the caldera pieces exhibits two main resurgent domes. The elongation of the caldera is probably related to the pre-existed tectonic structures, generated before the actually ongoing extensional regime. The caldera is also affected and cut by late stage faults related to regional extensional events. Keywords: Bodrum, caldera, resurgence, volkano-tectonics, remote sensing, resistivity measurements. Advisor: Doç.Dr. Erkan AYDAR, Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Mineralogy-Petrography Section