Çökelez dağı, Maymun dağı ve Tavas bölgelerindeki (Denizli) tersiyer yaşlı kayaçların kil mineralojisi ve sedimanter petrografik incelenmesi

Abstract

Çalışma alanı, Denizli iline bağlı Tavas, Maymun Dağı ve Çökelez Dağı, yörelerini içine alan Uşak L22-c3,c4, İsparta M23-a1,a2,a3,a4 ve Denizli M22-d2,d3,d4 paftalarını kapsamaktadır. Tersiyer yaşlı sedimanter birimler üzerinden alınmış ölçülü stratigrafik kesitlere ait örneklerin, petrografik tanımlamaları ile ağır mineral, kil fraksiyonu mineralleri incelenmiştir. Sedimanter birimlere ait kumtaşı örneklerinin litik arenit olduğu saptanmıştır. Bölgede geniş yayılım gösteren litik kumtaşlarının ortalama tane boylan çok ince kum ile orta kum boyu arasındadır, boylanmaları orta derecededir. Grafik kurtosis veya tepelenme değerleri (Kg) sivri ile orta basık arasında, grafik skıvnes veya asimetri (Ski) değerleri ise ince taneye yamuk ile simetrik arasında değişir. Nokta sayımı sonuçlarına göre kumtaşlarında plaka tektoniği açısından kaynak bölge yorumu yapılmış ve bunların çarpışan orojen-yeniden çevrimlenmiş- parçalanmamış yay ve geçiş yay ürünü oldukları belirlenmiştir. Çalışma alanından alınan kireçtaşı örnekleri istiftaşı, çamurtaşı ile vaketası bünyesindedir. Ayrıca kumtaşı örnekleri üzerinde ağır mineral çalışmaları yapılmış, ağır mineral türleri belirlenmiştir. Amfibol, apatit, glokofan, zirkon, piroksen, epidot, biyotit/klorit, granat, rutil ve opak mineraller saptanan ağır minerallerdir Bölgede stratigrafik kesitler boyunca alınan örneklerin tüm kayaç analizi yapılmış ve kil fraksiyonu da ayrılmıştır. Tüm kayaç analiz sonuçlarına göre bölgede kil, kalsit, mika, kuvars, dolomit, feldispat mineralleri saptanmıştır. Kil fraksiyon analizlerine göre, Tavas, Maymun Dağı ve Çökelez Dağı bölgelerinde hakim mineral simektitdir. Daha sonra illit, kaolinit, klorit, serpantin, bazı örneklerde de 14S - 14K, 14K - 14V ve talk mineralleri saptanmıştır. Bazı kil örneklerinde XRF ile ana element analizleri yapılmış ve safa yakın simektitlerin yapısal formülleri hesaplanmıştır. Bu simektitler trioktaedrik ve dioktaedrik karakterdedir. Fe içeriğifazla oları bu mineraller çoğunluğu Fe - baydelit ve Fe - saponit şeklinde isimlendirilmiştir. Hafif mineraller, ağır mineraller ve kil mineral incelemeleri bölge kırıntılı oluşumlarının sedimanter, metamorfik, magmatik tiplerdeki kayaçlardan türediklerini belirtmektedir. Anahtar Kelimeler: Denizli, Çökelez Dağı, Maymun Dağı, Tavas, Kil Mineralojisi, Sedimantoloji. Danışman: Doç. Dr. Emel Bayhan

The study area includes Çökelez Dağı, Maymun Dağı and Tavas regions of Denizli, map sheets Uşak L22-c3,c4, İsparta M23-a1,a2,a3,a4, Denizli M22- d2,d3,d4. The sandstones of the sedimentary units of the study area are classified as lithic arenites. The mean grain size of the lithic sandstones is between very fine sand and median sand size. They are moderetaly sorted. Graphical Kurtosis (Kg) values are between leptocurtic and mesocurtic, graphical skewness (Ski) are between fine skewed and near symmetrical. The provenance conclusions are done from the results of point countings of thin sections of sandstones. The sandstones of the study area are the products of convergent orogen, recycled orogen, dissected arc and transitional arc. The limestones of the study area are classified as packstone, mudstone and vakestone. The heavy minerals of the sandstone samples are determined as amphibole, apatit, gloucophane, zircon pyroxene, epidote, biotite/chlorite, garnet and opaq minerals. According to whole rock analysis clay, calcite, mica, quartz, dolomite, feldspat are the common minerals. According to clay fraction analysis smectites are dominant mineral and illite, kaolinite, chlorite, serpantin, a few 14S-14C, 14C-14V and talk follow smectites. The character of the smectites are trioktaedral and dioktaedral. These minerals are rich in Fe and named as Fe-baydelite and Fe-saphonite. With light minerals, heavy minerals and clay minerals pointed out, the clasts are mainly derived from sedimentary, metamorphic and magmatic rocks. Key Words: Denizli, Çökelez Dağı, Maymun Dağı, Tavas, Clay Mineralogy, Sedimantology. Advicer: Doç. Dr. Emel Bayhan