Afyon Ömer-Gecek sıcak su akiferi hidrojeolojik modeli

Abstract

AFYON ÖMER-GECEK SİCAK SU AKİFERİ HİDROJEOLOJİK MODELİ Berrin AKAN Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı OZ Afyon Ömer-Gecek jeotermal alanı Türkiye'nin önemli jeotermal alanlarından biridir ve bölgede MTA başta olmak üzere çeşitli kuruluşlar tarafından açılmış çok sayıda sıcak su kuyusu bulunmaktadır. Bu kuyulardan, 48-98 °C sıcaklıkta ve 4- 100 l/s debi ile sıcak su elde edilmektedir. Afyon İl özel İdaresi tarafından oluşturulan AFJET (Afyon Jeotermal Isıtma Tesisleri) şirketi, Afyon kentinin jeotermal enerji ile ısıtılmasına yönelik olarak çok sayıda derin sondaj kuyusu aracılığı ile bölgedeki sıcak sulardan yararlanmaktadır. Bölgede yer alan kuyuların birbirine çok yakın olması kuyular arasında girişime ve sıcaklık düşüşlerine neden olmaktadır. Sıcak su akiferini Paleozoyik yaşlı Afyon metamorfitleri oluşturmaktadır. Permeabilite değeri düşük (k=10`12 m1) olan ve oldukça kırıldı ve çatlaklı bir yapı gösteren bu birim, eklem, kırık ve çatlakları içinde sıcak yeraltısuyu bulundurmaktadır. Bu çalışma kapsamında sıcak su dolaşım sistemini ortaya koymak, mevcut işletme koşullarının sistem üzerindeki etkisini göstermek ve olası reenjeksiyon faaliyetlerinin sistemde meydana getireceği değişiklikleri öngörmek amacı ile sıcak su akiferindeki basınç ve sıcaklık dağılımı HST3D modeli aracılığıyla benzeştirilerek model alanındaki sıcaklık ve basınç dağılımı belirlenmiştir. Model sonuçlarına göre birbirine yakın açılmış kuyular ile yapılan yoğun işletme çalışmaları sonucu, sıcaklık ve basınç değerlerinin kuyular çevresinde zaman içerisinde giderek azaldığı görülmektedir. Akiferin hidrolik iletkenliğinin düşük olması sistemin yenilenebilmesi için uzun zaman gerektirmektedir. Bu nedenle, bundan sonra açılacak kuyuların mevcut kuyuların uzağında, alanın değişik noktalarına dağılacak şekilde tasarlanması ve düşük debi ile üretim yapılması kuyular arasındaki sıcaklık etkileşimlerinin önlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Anahtar Kelimeler: Afyon, Ömer, Geçek, jeotermal, sıcak su akiferi, HST3D Danışman: Yrd. Doç. Dr. Levent TEZCAN, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı

HYDROGEOLOGIC MODEL OF THE AFYON ÖMER-GECEK THERMAL AQUIFER Berrin AKAN Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Hydrogeological Engineering Section ABSTRACT Afyon Ömer-Gecek is one of the important geothermal areas in Turkey, with lots of boreholes drilled by MTA and other organizations. These boreholes yield 4-100 l/s hot water at 48-98 °C. AFJET Corporation established by Afyon Private City Directory utilizes this hot water which has been obtaining from deep boreholes for the heating of the Afyon city. The short distance between the boreholes causes interference between the wells and the temperature reduction. The hot water aquifer composed of Afyon metamorphics of Paleozoic age. The hot water is located in the cracks of this low permeable (k=10`12 m2) formation. Within the scope of this study, it is aimed to conceptualize the hot water circulation system, to indicate the effects of the current exploitation activities, and to estimate the consequences of the possible re-injection projects on the aquifer system by modeling the temperature and pressure distribution with the HST3D numerical model. According the results derived from the model, the temperature and pressure around the boreholes decrease gradually in time. Due to the low permeability, the turnover of the system requires a long time. Therefore, new wells should be located far away from the existing wells and exploited with low rates in order to prevent temperature interferences. Keywords: Afyon, Ömer, Gecek, geothermal area, hot water aquifer, HST3D Advisor: Levent TEZCAN, Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Hydrogeological Engineering Section