Türkiye için bütünleşik kıyı alanları yönetimi ve denizel konumsal veri alt yapısının önemi

Abstract

Kuşkusuz son yıllarda sürekli gündemde olan konulardan biri ?sürdürülebilir gelişme? dir. Sürdürülebilir gelişme ekonomik büyüme, sosyal refah ve çevresel korumanın birbirlerini güçlendirebildiği bir gelişmedir. Ancak bugün yerel, ulusal ve uluslar arası ölçeklerde sürdürülebilir gelişmenin sağlandığını söylemek olanaksızdır. Genellikle eknomik büyüme uğruna, çevresel koruma göz ardı edilmektedir. Artık, çevresel kaynakların yönetimine dair bütün alanlarda olduğu gibi, kıyısal kaynakların yönetiminde de, ilgili kaynakların, sürdürülebilir gelişme ilkesi doğrultusunda yönetimi, ülkemizde kaçınılmaz hale gelmiştir. Ancak bu öyle başarılması çok kolay bir iş değil, tam aksine bir meydan okumadır. Çünkü söz konusu olan, farklı paydaşların kıyısal kaynakların yönetimi ile ilgili görüşlerinin uzlaştırılmasıdır. Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi (BKAY), bu amaca ulaşmadaki araç durumundadır.Bu tez çalışmasının ilgi alanı, genelde BKAY ın bilimsel boyutu, özelde ise bilimin ihtiyaç duyacağı konumsal verilerin erişimidir. Günümüzün çok dinamik ve rekabetçi ikliminde, nerede bir dizi paydaş varsa ve hızlı, doğru, ekonomik çözümler gerekli ise, orada Konumsal Veri Altyapıları (KVA) vazgeçilmezdir. KVA lar belirli bir tematik kapsam dahilinde yerel, bölgesel, ulusal ve uluslar arası ölçekte düşünülebilir. Bu çalışmada söz konusu olan, ulusal ölçekteki Denizel KVA dır.Bu tez çalışmasında, ülkemizin BKAY ve DKVA ihtiyacı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla önce, kıyı yönetimi ile ilgili kurumların faaliyetleri ve kurumlar arası veri alış veriş ilişkileri incelenmiştir. Ardından kıyısal kaynakların kullanımında popüler bir uygulama olan Deniz Kültür Balıkçılığı (DKB) için yer seçimi uygulaması, bir Coğrafi Bilgi Sisteminde (CBS), Çoklu Ölçüt Değerlendirme (ÇÖD) Yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamada, özellikle gerekli verilerin toplanmasında yaşanan sorunlar, ilk aşamada yürütülen çalışmalar ve ilgili literatür ışığında, Türkiye'de kıyı yönetimi sorunları irdelenerek sınıflandırılmıştır.Anahtar kelimeler: Bütünleşik Kıyı Alanları Yönetimi (BKAY), Ulusal Konumsal VeriAltyapısı (UKVA), Denizel Konumsal Veri Altyapısı (DKVA), DenizKültür Balıkçılığı (DKB), Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), ÇokluÖlçüt Değerlendirme (ÇÖD) Yöntemi.

There is no doubt that one of the buzzwords of today is ?Sustainable Development?. Sustainable Development is the development where economical growth, social welfare and environmental protection mutually enforce each other. It is difficult to state that sustainable development is ensured in local, national and international levels today. It is now time to manage coastal resources in line with the principles of sustainable development as in the management of all environmental resources. This is a ?must? indeed, especially for the developing countries like Turkey. Nevertheless, this is not an easy task; it is a challenge indeed since the involved is to ensure a compromise among various stakeholders. Integrated Coastal Zone Management (ICZM) is accepted as a valuable tool in such an undertaking.The concentration point of this thesis is in general the scientific part and more specifically the access of the data and operations which scientific evaluations need. Spatial Data Infrastructures (SDI) become indispensable in areas like coastal management where a number of stakeholders and the need of timely, right, economical decisions are involved. SDIs may be realized at local, regional, national and global scales. The Marine SDI, which has been under consideration in this study, is a national SDI.In this work, the need for ICZM and MSDI in Turkey has been investigated. For this aim, the activities of the state and other organizations which are involved in the management of coastal resources have been examined first. This activity has shed light on the data exchange relationships among these organizations. Later on a single application has been investigated further. This was the ?site selection for marine aquaculture in Bodrum?. The aim was to highlight the coastal management issues and to identify the value of scientific decisions within an ICZM. The application was performed using a GIS software and Multi Criteria Evaluation Method. Finally, the issues which have been encountered during the site selection application and identified form the first stage of the thesis work and the ones from the related literature have been classified as the issues of coastal management in Turkey.Key Words: Integrated Coastal Zone Management (ICZM), Natioanal Spatial DataInfrastructure (NSDI), Marine Spatial Data Infrastructure (MSDI), MarineAquaculture, Geographical Information Systems, Multi criteria EvaluationMethod.