Hayvanat bahçesi sergi alanlarındaki genişlik etkisinin arttırılmasına yönelik algısal yanılsamalara dayalı bir tasarım yaklaşımı

Abstract

Günümüzde doğal kaynakların ve doğal alanların plansız, dikkatsizce kullanımı ekolojik dengenin bozulmasına neden olmaktadır. Bu nedenle insanlara doğa koruma bilincinin verilmesi ve hayvanları tanımalarının sağlanması için hayvanat bahçelerinin kurulmasına ihtiyaç duyulmuştur. Ancak hayvanat bahçelerinin insanlara koruma bilinci verebilmesi için nitelikli çevreler olarak tasarlanmaları gereklidir yani sergi mekânları ziyaretçilerde doğadaki gibi ?geniş ve sınırsız? bir etki uyandırmalıdır. Fakat kent dokusu içinde yeterli yeşil alan bulunmaması ve çok geniş alanlarda sergilenen hayvanların görünürlüğünün en aza inmesi nedeniyle doğadaki genişlik ve sınırsızlık etkisinin sergi alanlarına taşınamaması bu tez çalışmasında bir sorun olarak belirlenmiştir. Bu sorunun çözüm yolu olabilecek, görsel niteliği, beğeni düzeyi yüksek ve insanlar tarafından doğanın bir parçası gibi algılanabilecek sergi alanları oluşturabilmek için algısal yanılsamalara dayalı bir tasarım yaklaşımı geliştirmek hedeflenmiştir. Geliştirilecek yaklaşımın tasarımcılar tarafından kullanılır olmasını amaçlayan tez çalışması iki aşamadan oluşmaktadır:Birinci aşamada, literatürden araştırılarak bir araya getirilen objektif ve sübjektif yanılsamalardan oluşan ?algısal yanılsamalar?, organizasyon ilkelerine dönüştürüldü ve tanımlanan bu organizasyon ilkelerinin, Bursa hayvanat bahçesinde ne oranda yer aldığı belirlenmiştir.İkinci aşamada ise oluşturulan tasarım yaklaşımı uyarınca bir sergi alanındaki genişlik ve derinlik özelliklerini güçlendirmek için mekânsal algıyı etkileyen elemanların algısal yanılsamalara dayalı organizasyon ilkeleri ile nasıl bir araya getirilebileceğini ortaya koyabilmek için sergi alanı modelleri oluşturuldu. Bu modellerden ve mevcut sergi alanlarının analizinden elde edilen sonuçlar ile Bursa hayvanat bahçesindeki sergi alanları için senaryolar hazırlanarak, ortaya koyulan tasarım yaklaşımının ziyaretçilerde oluşturduğu algısal etki sorgulanmıştır.Anahtar kelimeler: Algısal Yanılsamalar, Sergi Alanları, Hayvanat Bahçeleri, MekânsalAlgı, tasarım yaklaşımı, Sergi Modelleri

Today, the unsystematic and reckless usage of natural sources and natural lands causes sruption of ecological balance. Therefore, zoos are needed to be founded in order to make people be aware of the conservation of nature and be knowledgeable about animals. However, in order for zoos to provide people be conscious about the protection, they should be designed as qualified environments. In other words, exhibition areas should have such an impact on visitors that they can see them as ?wide and unlimited? as in nature. The impact of ?width and unlimitedness? of nature?s not being exhibited in the exhibition areas due to the lack of green areas in the configuration of the city and decrease in the visibility of animals that are exhibited in very wide place is specified as a problem in this thesis study. A design approach based upon perceptual illusions, which may be a solution to this problem, is intended to be developed so as to constitute exhibition areas that have visual quality and high approbation rate and are perceived as a part of nature by people. This study, which aims at the approach?s usability by designers, has two steps:In the first step, ?perceptual illusions? that consist of objective and subjective illusions, which are combined together by being searched from literature, are turned into principles of the organization, and it is identified that at which rate these principles of the organization exist in Bursa Zoo.In the second step, in order to improve ?width and depth? attributes of an exhibition area according to design approach, to explain how the factors that affect spatial perception and the principles of the organization based upon perceptual illusions can be combined together; models of exhibition areas are formed. With the results that are gained from these models and analysis of existing areas, scenarios are prepared for the exhibition areas in Bursa Zoo and the perceptual impact of the design approach on visitors is examined.Key Words: Perceptual Illusions, Exhibition Areas, Zoos, Spatial Perception, DesignApproach, Exhibition Models