Ulubey (Ordu-Kd Türkiye) Yöresi tersiyer volkanitlerinin petrografisi, petrokimyası, 40Ar-39Ar jeokronolojisi, Sr-Nd izotop jeokimyası ve petrojenezi

Abstract

Doğu Pontidler'de yer alan Ulubey (Ordu) yöresindeki Eosen (44.6-49.4 My) yaşlı ortaç-asidik bileşimli çarpışma volkanitleri ve Miyosen (15.1 My) yaşlı çarpışma sonrası bazik volkanitler; Trakibazalt, Trakidasit-Dasit Takımı, Trakiandezit-Trakidasit-Riyolit Takımı ve Andezit-Trakiandezit Takımı olmak üzere dört gruba ayrılmıştır.İncelenen volkanitler, toleyitik-kalkalkalenden hafif alkalene kadar değişen jeokimyasal karaktere sahip olup, orta-yüksek-K içerirler. Petrokimyasal değişimlere göre, volkanitlerin gelişiminde plajiyoklas + klinopiroksen + hornblend + biyotit ± magnetit ± apatit ± sanidin ayrımlaşması etkili olmuştur. Volkanitlerin N-tipi OOSB'na normalize edilmiş iz element dağılımları; BİLE, Th ve Ce içeriklerinde zenginleşme, Zr, Y ve TiO2 içeriklerinde fakirleşme göstermektedirler. Volkanitlerin kondrite normalize edilmiş NTE dağılımları, benzer kaynaktan itibaren oluştuklarını göstermektedir. Volkanitlerin (87Sr/86Sr)i oranları (0.70435-0.70503) ve ?Ndi değerleri [(+2.7)?(-0.9)]), yiten kabuk malzemesinin karışmasıyla zenginleşmiş bir manto kaynağına işaret etmektedir. Ayrıca; BİLE'lere kıyasla azalan Nb ve Ta içerikleri, orta derecede HNTE/ANTE ve yüksek Th/Yb oranları ve Sr-Nd izotop jeokimyası bulguları; volkanitlerin ana magmasının Üst Kretase-Eosen zamanında, daha önceden yitim akışkanları tarafından metazomatizmaya uğratılmış zenginleşmiş bir kaynak bölgeden türeyebileceklerini göstermektedir. Doğu Pontidler'de litosferik dilim kopmasına bağlı olarak gelişen transtansiyonel gerilme rejimi sonucu oluşan genç litosferin incelmesiyle ilişkili olarak, litosferik manto kökenli Eosen yaşlı ortaç-asidik bileşimli volkanitlerin ve astenosferik manto kökenli Miyosen yaşlı bazik volkanitlerin oluştuğu düşünülmektedir.

Eocene (44.6-49.4 Ma) aged collisional volcanics and Miocene (15.1 Ma) aged post-collisional volcanics in the Ulubey (Ordu) area at the eastern Pontides are divided into four groups; Trachybasalt, Trachydacite-Dacite, Trachyandesite-Trachydacite-Rhyolite and Andesite-Trachyandesite suites.The volcanics have tholeiitic-calkalkaline to mildly alkaline affinities, and medium to high-K contents. The petrochemical variations show the fractionation of plagioclase + clinopyroxene + hornblende + biotite ± magnetite ± apatite ± sanidine in the evolution of volcanics. N-Type MORB-normalized trace element patterns indicate enrichment in LILE, Th and Ce, and depletion in Zr, Y and TiO2. The chondrite-normalized REE patterns suggest a similar source for the volcanics. (87Sr/86Sr)i ratios (0.70435-0.70503) and ?Ndi values [(+2.7)?(-0.9)]) of the rocks reveal a depleted mantle source region enriched by slab components. Besides, depletion in Nb and Ta relative to LILE, moderate LREE/HREE and high Th/Yb ratios, and Sr-Nd isotope geochemistry data suggest that the parental melts of the volcanics were derived from an enriched mantle, which had been previously metasomatized by fluids derived from subducted slab during Upper Cretaceous-Eocene time. In the studied area, Eocene aged intermediate-acidic volcanics derived lithospheric mantle source and Miocene aged basic volcanics derived asthenospheric mantle source should be related to the thinning of young lithosphere caused by transtantional extensional regime developed by slab break-off in the eastern Pontides.