WEB tabanlı coğrafi bilgi sistemi uygulamalarında akıllı grafiklerin kullanımına yönelik yöntemler

Abstract

WEB TABANLI COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMİ UYGULAMALARINDA AKILLI GRAFİKLERİN KULLANIMINA YÖNELİK YÖNTEMLER SERDAR TURGUT ÖZ Günümüzde yaygınlaşmaya başlayan Web tabanlı CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) teknolojisi, Internet ve CBS'yi birleştirmek suretiyle CBS kullanıcılarına ve geliştiricilerine çok katmanlı yapılardan Web servisleri gibi dağıtımlı yapılara kadar farklı mimariler üzerinden konumsal veriye ve bilgiye erişmelerini, paylaşmalarını, yaymalarını ve işlemelerini sağlayacak yeni araçlar sunmuştur. Bu işlemleri yerine getirirken CBS sürekli Internet ortamının kısıtları ile karşı karşıya kalmaktadır. CBS, doğası gereği sistem kaynaklarını acımasızca tüketen bir yapıya sahiptir. CBS etkileşim demektir ve daha fazla etkileşim de daha büyük boyutlu kodun istemciye indirilmesini gerektirir. Neyse ki, VML ve SVG gibi XML tabanlı yöney grafik biçimlerindeki yeni gelişmeler açık ve mülkiyet bağımsız yapılarıyla akıllı ve ölçeklenebilir grafiklerin çok fazla bant genişliği tüketmeksizin Web tabanlı CBS uygulamalar vasıtasıyla yaratılmasını ve sistemlere yerleştirilmesini sağlamıştır. `Akıllı grafik`, bünyesinde grafik nesnelerini ve bunlarla ilişkili meta veriyi birlikte ihtiva eden ve bu sayede kullanıcı kaynaklı veya dış olaylara duyarlı davranışlar gösterebilen grafik biçimi olarak tanımlanabilir. Akıllı grafikler sayesinde kullanıcılar coğrafi katmanları istemci-taraflı yaratabilmektedir ki bu özellik haritacılar ve hatta diğer Internet kullanıcılarına müşterek CBS kullanım imkanını sağlamaktadır. Bu tezde, ölçeklenebilir ve akıllı coğrafi katmanlar oluşturmak maksadıyla ızgara ve yöney verinin birlikte etkileşimli olarak kullanıldığı bir en iyileştirilmiş yöntem önerilmiş ve bu kapsamda GeoXML ön ürün adı altında yetki dahilinde uyarlanır yapıya sahip Web tabanlı CBS uygulaması geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Web tabanlı CBS, müşterek CBS, yöney grafik, akıllı grafik, VML, SVG, GML, CBS Web servisleri Danışman: Prof.Dr. Ünal YARIMAĞAN, Hacettepe Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü iii

THE METHODOLOGIES OF USING INTELLIGENT GRAPHICS IN WEB BASED GEOGRAPHICAL INFORMATION SYSTEM APPLICATIONS SERDAR TURGUT ABSTRACT The emerging technology - Web based GIS combines Internet and GIS that offers both GIS users and developers new means to access, share, disseminate and manipulate spatial data and information through various architectures from n-tier to distributed ones such as Web services. While performing these processes GIS always faces with the limitations of the Internet media. GIS, by nature, has a structure that devours the resources cruelly. GIS means interactivity and the more interactivity between the users and the spatial data needs the greater size of code to be downloaded. Fortunately, new XML based vector graphics standards such as VML and SVG make it possible to create and deploy intelligent, scalable graphics by Web based GIS applications in open, non proprietary environments without consuming the large chunks of bandwidth. `Intelligent Graphics` can be defined as graphics that contain graphical objects and associated metadata that causes the graphical objects to be responsive to user-generated or external events. With the use of intelligent graphics users can create geo-layers on the client-side which brings the collaborative usage of GIS among cartographers or even ordinary Internet users. In this thesis, an optimum method is proposed for ensuring usage of raster and vector data together interactively in order to generate scalable and intelligent geo-layers via a customizable Web based GIS application called GeoXML. Keywords: Web based GIS, collaborative GIS, vector graphics, intelligent graphics, VML, SVG, GML, GIS Web services Advisor: Prof.Dr. Ünal YARIMA?AN, Hacettepe University, Department of Computer Engineering IV