Optimal ölçekleme ile düzeltilmiş en küçük kareler yöntemi (OÖDEKK)

Abstract

OPTIMAL ÖLÇEKLEME İLE DÜZELTİLMİŞ EN KÜÇÜK KARELER YÖNTEMİ (OÖDEKK) Nurettin Kaya ÖZ Bu çalışmada, çok değişkenli analizlerde varsayımların sağlanmaması durumunda kullanılan doğrusal olmayan çok değişkenli analizlerin optimal ölçekleme ile düzeltilmiş en küçük kareler (OÖDEKK) tekniğine göre çözümlenmesi ele alındı. Birinci Bölüm'de konuya bir giriş yapılarak, çalışmada verilecek tekniklerin tanımları ve türleri verildi. ikinci Bölüm'de çok değişkenli verilerin tanıtımı ve özellikleri, kategorik değişkenlerin nicellendirilmesi ve gösterge matrisi ile gösterimi konu edilerek; Homojeniti (Homogeneity) Analizi, Doğrusal Olmayan Temel Bileşenler (Nonlinear Principal Components) Analizi, Uygunluk (Correspondence) Analizi ve Doğrusal Olmayan Kanonik Korelasyon (Nonlinear Canonical Correlation) Analizi gibi OÖDEKK yönteminin kullanıldığı temel teknikler detaylı olarak anlatıldı. Üçüncü Bölüm'de çok düzeyli veri durumunda Homojeniti Analizi, Doğrusal Olmayan Temel Bileşenler Analizi ve Regresyon Analizi tanıtıldı. Dördüncü Bölüm'de ise, OÖDEKK yönteminin temelini oluşturan Homojeniti Analizinin diğer doğrusal olmayan çok değişkenli analizler ile ilişkisi incelendi. Beşinci Bölüm'de turizm verilerine uygulanan bu analizlerin bilinen diğer klasik çok değişkenli analizlere göre avantajları ülkemize gelen yabancı ziyaretçilerin profilleri ortaya kondu, turizm konusunda çalışanlara daha net ve ayrıntılı bilgiler sunulmaya çalışıldı. Çalışmanın son bölümünde ise genel bir değerlendirme yapıldı. iv

ALTERNATING LEAST SQUARES WITH OPTIMAL SCALING METHOD Nurettin KAYA ABSTRACT This study involves the solution of nonlinear multivariate techniques with alternating least square with optimal scaling (ALSOS) technique in the case of the classical multivariate assumptions do not hold. First section is rather introductory describing various analysis techniques and their implications. Second section consists of detailed description of Homogeneity Analysis, Nonlinear Principal Components Analysis, Correspondence Analysis, Nonlinear Canonical Correlation Analysis which use ALSOS methodology by handling the definitions of multivariate data, quantification of categorical variables and indicator matrix. Third section includes the definition and implementation of Homogeneity Analysis, Nonlinear Principal Components Analysis and Regression Analysis in the case of multilevel data. Fourth section studies the relationship between other nonlinear multivariate analysis and homogeneity analysis which is the basis for ALSOS techniques. Fifth section is application of ALSOS technique to tourism data with some comparisons among other several multivariate techniques in addition to detailed profile analysis of foreign visitors to Turkey. The last section includes concluding remarks and the general evaluation.