Isophya rizeensis Sevgili, 2004 (orthoptera: tettigonidae)`de yüksekliğe bağlı ekolojik yayılış ve renk polimorfizmi üzerinde araştırmalar

Abstract

ISOPHYA RIZEENSIS SEVGİLİ, 2004 (ORTHOPTERA: TETTIGONIIDAE)'DE YÜKSEKLİĞE BAĞLİ EKOLOJİK YAYILIŞ VE RENK POLİMORFİZMİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR İsmail Kudret Sağlam ÖZ Bu çalışmada Isophya rizeensis türünün Çamlıhemşin-EIevit Yaylası arasındaki dağılımı incelenmiş ve görülen dağılımın ortaya çıkmasında etkili olan ekolojik unsurlar ortaya konmaya çalışılmıştır. Bunun yanında /. rizeensis türü bireylerinde görülen renk morfları tanımlanmış ve bu renk morflarının alansal yapısı ile aralarında görülen biyo-ekolojik, morfolojik ve davranışsal farklılıklar çevresel parametrelerdeki farklılıklara dayandırılarak ortaya konmaya çalışılmıştır. /. rizeensis türünün dağılımının büyük ölçüde metapopulasyon yapısı gösterdiği saptanmıştır. Farklı yerel populasyonların bulundukları habitatların besin kaynakları, mikroklimatik özellikleri ve predasyon oranları arasında farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında, çalışma alanında çekirgelerde belirgin bir klinleşmenin olduğu tespit edilmiş ve yükseklik artışı ile beraber çekirgelerin vücut büyüklüğünün de arttığı saptanmıştır. Çalışma alanında /. rizeensis türüne ait siyah, kahve ve yeşil olmak üzere 3 temel renk morfu olduğu ve bu renk morflarının alansal dağılımlarının belirgin derecede farklı olduğu belirlenmiştir. Farklı renk morflarının farklı sıcaklık koşullarını tercih ettiği saptanmış ve yapılan morfometrik analizlerle farklı renk morflarının farklı fenotipleri temsil ettiği belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçları, görülen vücut büyüklüğü klininin ve renk polimorfizminin farklı yerel çevrelere yapılan uyum sonucunda ortaya çıktığını ve görülen fenotipik varyasyonların alansal yapısının korunmasında predasyonun başlıca etken olabileceğini göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Isophya rizeensis, renk polimorfizmi, vücut büyüklüğü, klinleşme, fenotipik varyasyon, doğal seçilim, dağılım, morfometri, habitat tercihi. Danışman: Doç. Dr. Selim Süalp ÇAĞLAR, Hacettepe Üniversitesi, Biyoloji Bölümü, Ekoloji Anabilim Dalı

RESEARCH ON THE ALTITUDE DEPENDENT, ECOLOGICAL DISTRIBUTION AND COLOUR POLYMORPHISM OF THE BUSH-CRICKET ISOPHYA RIZEENSIS SEVGİLİ, 2004 (ORTHOPTERA: TETTIGONOHDAE). İsmail Kudret Sağlam ABSTRACT The main objective of this study was to determine the distribution of Isophya rizeensis Sevgili, 2004 situated between Çamlıhemşin-Elevit Plateau and to evaluate the ecological factors responsible for the observed distribution. In addition colour morphs belonging to /. rizeensis were described and their spatial distribution was determined along with the bio-ecological, morphological and behavioural differences between different colour morphs. The spatial distribution of /. rizeensis largely resembled a metapopulation. Significant differences between food supply, microclimate and predation intensity in different local populations were determined. There was a significant increase in body size along an altitudinal dine with body size increasing via altitude. Three distinct colour morphs classified as black, brown and green were described for /. rizeensis and the spatial distribution of these colour morphs showed marked differences. Different colour morphs were found in different temperature regimes and morphometric analyses proved that different colour morphs represented different phenotypes. The study reached the conclusion that the body size dine and colour polymorphism seen in /. rizeensis is the result of adaptations to different local environments and that predation seems to be the main selective agent Keywords: Isophya rizeensis, colour polymorphism, body size dine, phenotypic variation, natural selection, distribution, morphometries, habitat preferences. Advisor: Assoc. Prof. Dr. Selim Süalp ÇA?LAR, Hacettepe University, Department of Biology, Ecology Section 11