Akustik doppler yönteminin debi ölçümünde etkinliğinin incelenmesi

Abstract

AKUSTİK DOPPLER YÖNTEMİNİN DEBİ ÖLÇÜMÜNDE ETKİNLİĞİNİN İNCELENMESİ Hakan Aksu ÖZ Akarsularda debi ölçüm yöntemlerinin en yenilerinden birisi olan Akustik Doppler Yöntemi hidrometrik ölçümlerde gün geçtikçe artan oranda kullanılmaktadır. Ölçüm uygulaması akarsu kesitinin bir kıyısından diğerine botla ölçüm cihazının geçirilmesi şeklindedir. Çalışma prensibi, Doppler teorisine dayanır. Yöntemin halihazırda yaygın olarak kullanılan geleneksel debi ölçüm yöntemlerine göre üstünlükleri; ölçüm süresinin daha kısa olması, ölçüm tesisi gerektirmemesi, geleneksel yöntemin geçersiz olduğu akış aşağısında depolama tesisi bulunan akımlarda kullanılabilmesi, kesitte yatayda ve düşeyde sürekliye yakın ölçüm yapması ve hızın vektörel olarak ölçülmesini sağlamasıdır. Yöntemin uygulanmasına elverişli akım ve kesit koşullarında geleneksel yöntemlerle % 5 güven aralığında ölçüm sonuçları vermektedir. Yüksek sediment konsantrasyonu, taban pürüzlülüğü, türbülans, kullanıcı tecrübesi ölçüm doğruluğunu etkilemektedir. Çalışmada Akustik Doppler yöntemi teorisi, yapılışı ve üç farklı akarsu havzasında gerçekleştirilen 10 ölçüm çalışmasından elde edilen sonuçlar anlatılmıştır. Anahtar Kelimeler: ADAÖ, debi ölçümü, akarsu Danışman: Prof.Dr. Alparslan ARIKAN, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Hidrojeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı

INVESTIGATION OF THE EFFECTIVITY OF ACOUSTIC DOPPLER METHOD IN DISCHARGE RATE MEASUREMENT Hakan Aksu ABSTRACT Acoustic Doppler method, which is one of the newest discharge measuring methods, is increasingly being used for hydrometric measurements. Measurement is performed by crossing the measuring device from one side of the river to the other side. Its running principle depends on Doppler theory. It has some advantages over conventional flow measuring methods currently used, the main ones of which are that it requires shorter measurement time, does not need measuring facility, can be used in tidally effected currents, makes nearly permanent lateral and vertical measurements at cross section and allows vectorial measurement of the velocity. Under appropriate currents and cross sections which are convenient to use this method, it provides 5% confidence level by traditional methods. High sediment concentration, bed roughness, turbulence and user experience affect the accuracy. In the study, the theory of Acoustic Doppler method, the way how it is applied and 10 measurements obtained from three different river basins and their results are explained. Keywords: ADCP, discharge rate measurement, river Advisor: Prof.Dr. Alparslan ARIKAN, Hacettepe University, Department of Geological Engineering, Hydrogeological Engineering Section IV