Alaşehir-Karadağ köyü (Manisa) civarında Menderes masifi metamorfitleri içerisinde gözlenen pegmatoidlerin petrografik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

ALAŞEH R-KARADAĞ KÖYÜ (MAN SA) C VARINDA MENDERES MAS FMETAMORF TLER ÇER S NDE GÖZLENEN PEGMATO DLER NPETROGRAF K ÖZELL KLER N N NCELENMESAytekin ÇOLAKHacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği Anabilim DalıÖZKaradağ Köyü (Alaşehir-MAN SA) civarında gerçekleştirilen bu çalışmakapsamında, Menderes Masifi çekirdek serilerine ait gnays ve migmatitleriçerisinde gözlenen pegmatoidler araştırılmıştır.nceleme alanında, migmatit, paragnays ve mikaşistlerden oluşan metamorfikbirimler yüzeylenmektedir. Metamorfik istif, olasılıkla Miyosen yaşlı, diyoritporfirdaykları ile kesilmektedir.Metamorfik istifin yapısal olarak en altında granat-mikaşistler yer alır. Granat-mikaşistler üzerinde görülen paragnayslardan migmatitlere geçiş derecelidir.Paragnayslarda migmatitleşmelerin başlaması ile migmatitik paragnays olarakadlandırılabilecek birimlerden, en üstte stromatik dokulu tipik migmatitlere geçilir.Metamorfizma derecesi ile metamorfik birimlerin yapısal dizilimi arasında gözlenenbu tersliğin, sıkışmaya bağlı gelişmiş devrilmelerden kaynaklandığıdüşünülmektedir.Benzer mineralojik bileşime sahip olan migmatit ve paragnayslarda saptanangenel mineralojik bileşim, biyotit + kuvars + plajiyoklaz/ortoklaz ± muskovit ±granat ± disten ± apatit ± turmalin ± rutil ± sfen ± opak mineral şeklindedir.Mikaşistlerin genel mineralojik bileşimleri ise biyotit/kuvars + muskovit +plajiyoklaz/ortoklaz + granat ± apatit ± turmalin ± rutil ± sfen ± opak mineraldenoluşmaktadır.Paragnays ve migmatitler içerisinde, yaygın pegmatoid oluşumları gözlenmektedir.Kalınlıkları çoğunlukla 0,25 cm-1,00 m arasında değişen pegmatoidler (maksimumikalınlık 11,40 m), foliasyona uyumlu damar ya da mercekler şeklinde görülür.Mikaşistler içerisinde pegmatoid oluşumları gözlenmemektedir. Pegmatoid damarve merceklerinin, paragnaysların kısmi erimeleri ile oluşmuş lökosomlar olduğudüşünülmektedir.Peralümina karakterli paragnaysların köken kayacı, şeyl-vake türü sedimanterkayaçlardır. Kimyasal analiz sonuçlarına göre paragnayslar, ortalama %65,86SiO2, %0,99 TiO2, %13,78 Al2O3, %6,75 Fe2O3, %0,10 MnO, %2,42 MgO, %1,57CaO, %2,59 Na2O, %2,56 K2O, %0,17 P2O5 içeriğine sahiptirler. Bu bileşimleri ileparagnayslar kısmi erimelerle, alkalice zengin granitik lökosomlar üretmek için,uygun bileşime sahip kaynak kayaçlardır.S-tipi, peralümina, granitik bileşime sahip pegmatoidler, kuvars + albit + ortoklaz +muskovit ± turmalinden oluşan, oldukça yalın bir mineralojik bileşime sahiptirler.Kimyasal bileşimlerinde ortalama %72,13 SiO2, %15,45 Al2O3, %1,09 Fe2O3,%0,11 MgO, %0,39 CaO, %3,88 Na2O, %4,63 K2O, %0,40 P2O5 içermektedirler.Pegmatoidler, kaynak kaya olarak değerlendirilen paragnayslara kıyasla dahayüksek SiO2, Al2O3, Na2O, K2O, P2O içerikli, daha düşük Fe2O3, TiO2, MgO, MnO,CaO içeriklidirler. Pelitik kayaçlardan kısmi erimeler ile oluşan granitik bileşimlilökosomlar için yüksek SiO2, Na2O, K2O düşük Fe2O3, MgO, MnO, CaO içeriğitipiktir.Kaynak kaya olarak kabul edilen paragnayslarda, lökosom oluşturan ana sürecinkısmı erimeler olduğu düşünülmektedir. Kısmi erimeler başlıca muskovitdehidratasyon reaksiyonları ile gelişmiştir.Anahtar Kelimeler: Pegmatoid, lökosom, paragnays, migmatit, kısmi erime,Menderes Masifi.Danışman: Prof. Dr. Yavuz ERKAN, Hacettepe Üniversitesi, Jeoloji MühendisliğiBölümüii

PETROGRAPHIC INVESTIGATION OF PEGMATOIDS IN THE ALAŞEH R-KARADAĞ (MAN SA) VILLAGE IN THE METAMORPHIC ROCKS OF THEMENDERES MASSIFAytekin ÇOLAKHacettepe University, Institute of Pure and Applied Sciences,Department of Geological EngineeringABSTRACTThe pegmatoids which are observed in the core series gneisses and migmatites ofthe Menderes Massif, were investigated by this study carried out near the Karadağvillage (Alaşehir-MAN SA).In the study area, metamorphic units composed of micaschists, paragneisses andmigmatites, are exposed. This metamorphic sequence is cut by dioriteporphyricdikes, probably of Miocene age.Garnet-micaschists are observed structurally at the lowest part of the metamorphicsequence. Paragneisses overlay the garnet-mica schist conformably. There is agradual transition from the paragneisses to the migmatites with increasing amountof migmatitisation in the paragneisses. Stromatic migmatites occur at the top of themetamorphic sequence. There is a inverse relationship between metamorphicgrade and the structural position of the metamorphic units. It is suggested thatthrusting depending on compressional tectonic regime, caused this conflict.Migmatites and paragneisses have generally same mineralogical composition.They consist of mainly biotite + quartz + plagioclase/orthoclase ± muscovite ±garnet ± kyanite ± apatite ± tourmaline ± rutile ± sphene and opaque minerals.Micaschists are composed of biotite/quartz + muscovite + plagioclase/orthoclase +garnet ± apatite ± tourmaline ± rutile ± sphene and opaque minerals.Abundant pegmatoid veins and lenses are observed within the paragneisses andmigmatites. All of them are parallel to the foliation and never cut the foliation. Theiiithicknesses of the pegmatoids are in the range of 0,25-1,0 m (maximum thicknessis 11,40 m). The pegmatoids are not observed within the mica schists. It isassumed that pegmatoid veins and lenses are the leucosomes which were formedby the partial melting processes of paragneisses.The protoliths of the peraluminous paragneisses are the shale-wake typesedimentary rocks. According to chemical analysis they contain in average65,86% SiO2, 0,99% TiO2, 13,78% Al2O3, 6,75% Fe2O3, 0,10% MnO, 2,42% MgO,1,57% CaO, 2,59% Na2O, 2,56% K2O, 0,17% P2O5. Their chemical composition issuitable to produce alkali-rich, granitic leucosomes by partial melting processes.Pegmatoids are S-type, peraluminous granitic rocks. Their mineralogicalcomposition is quite simple. They are composed of quartz + albite + orthoclase +muscovite and tourmaline. According to chemical analysis they contain in average72,13% SiO2, 15,45% Al2O3, 1,09% Fe2O3, 0,11% MgO, 0,39% CaO, 3,88%Na2O, 4,63% K2O, 0,40% P2O5. When their chemical composition is comparedwith paragneisses which are supposed to be source rocks, their SiO2, Al2O3,Na2O, K2O contents are higher than the paragneisses also Fe2O3, TiO2, MgO,MnO, CaO contens of pegmatoids are lower than the contens of paragneisses. Itis typical to contain higher S O2, Na2O, K2O and lower Fe2O3, TiO2, MgO, MnO,CaO for the granitic leucosomes produced by partial melting processes of thepelitic rocks.It is suggested that the main processes to produce leucosomes from theparagneisses, which are considered as source rocks, is the partial meltingprocesses. It is also assumed that partial melting processes are developed by themuscovite dehydration reactions.Keywords: Pegmatoid, leucosome, migmatite, paragneiss, partial melting,Menderes Massif.Advisor: Prof. Dr. Yavuz ERKAN, Hacettepe University, Department of GeologicalEngineeringiv