Bankacılık sektöründe dış ticaret işlemleri ve muhasebeleştirilmesi

Abstract

Küreselleşmenin etkisi ile birlikte dünya rekabet unsurunun kol gezdiği büyük ve tek bir piyasa halini almıştır. Rekabetin bu denli odak olduğu bir dünyada, ülke ekonomileri de birbirleri ile etkileşim içerisinde olmak mecburiyetindedir. Fiyatın alıcı ve satıcı arasında belirlendiği bu piyasalarda alıcı minimum maliyet ile maksimum verimli malı satın almak isterken, satıcı minimum maliyet ile maksimum kazanç elde etmek amacındadır. Yerli pazarda hedeflediği maksimum faydayı sağlayamayan taraflar, birbirinden farklı coğrafyada olmalarına rağmen birbirleri ile ticaret etmek isterler ve böylelikle uluslararası ticaretin doğumuna sebebiyet verirler. Uluslararası ticaret ancak etkin bir dış ticaret bilgisine sahip taraflar için faydalıdır. Etkin bir dış ticaret bilgisi tarafların yönetim ve kontrol mekanizmalarını güçlü kılar ve taraflara dünya piyasasında rekabet edebilecek güç sağlar. Dış ticaret süreçlerinin sorunsuz bir biçimde yürütülebilmesi için bu sürece ilişkin bazı temel bilgilere haiz olunması gerekir. Ancak bu koşulda izlenmesi gereken prosedür, taraflarca doğru bir şekilde uygulanabilir. Dış ticarete taraf olan alıcı ve satıcının birbirinden farklı coğrafi ve siyasi sınırlar içerisinde olmaları ve birbirlerini yeterince tanımıyor olmaları aralarında güven sorunu oluşturmaktadır. Bu güven sorununun yegâne çözümü ise bankaların dış ticarete aracılık etmesiyle çözüme kavuşur. Dış ticaret süreçlerinde bankacılık sektörü kıymetli bir role sahiptir ve bu roller arasında en önemlisi dış ticaret bedellerinin ödenmesine aracılık etmesidir. İşletmeler dünya pazarlarında rekabet edebilir güce sahip olmak için ciddi bir dış ticaret bilgisine ve işleme aracılık edecek bankacılık sektöründe gerçekleştirilecek süreçlere hakim olması gerekir. Özellikle dış ticarete konu mal bedellerinin ödenmesi esnasında bankaların gerçekleştirdikleri işlemleri doğru biliyor olmak işletmelere ciddi avantajlar sağlamaktadır. Bu çalışma giriş ve sonuç bölümleri hariç olmak üzere dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümünde dış ticaret işlemlerine ait kavramlar, dış ticaret işlemlerinde kullanılan belgeler, teslim şekilleri, ithalat ve ihracat çeşitleri incelenmiştir. İkinci bölümde ise dış ticaret işlemlerinde kullanılan ödeme yöntemleri ve bu ödeme yöntemlerine aracılık eden bankacılık sektörünün rolü ele alınmıştır. Üçüncü bölümde dış ticaretin dünyada ve Türkiye'de tarihsel gelişimi değerlendirilmiş ve bu değerlendirme Türk bankacılık sektörü açısından da yorumlanmıştır. Türk dış ticaret mevzuatına dair önemli hususlara da yine üçüncü bölüm kapsamında yer verilmiştir. Dördüncü bölümde Türk Muhasebe Standartları çerçevesinde Türk bankacılık sektörünün muhasebe yapısı aktarılmış, bankaların dış ticaret işlemlerine aracılık ederken kullandığı muhasebe hesapları hakkında bilgi verilmiştir. Dış ticaretin finansmanında güven kuruluşları olarak görev alan bankaların aracılık ettiği işlemler en genel anlamda bir çeşit para transferi işlemidir. Başka bir ifade ile dış ticarete konu mal bedelinin transfer edilmesi bankaların sıklıkla görev aldığı bir alandır. Bankacılık sektörünün dış ticaret işlemlerindeki yerini, borçludan tahsil edilen bedelin alacaklıya gönderilmesi olarak değerlendirmek doğru ancak yetersiz bir tespit olacaktır. Bankaların taraflara taahhüt ettiği çeşitli güvenceler sebebiyle aracılık ettiği tüm dış ticaret işlemlerine dair kayıtlarda sıklıkla bilanço dışı hesaplara rastlamak da mümkündür.

The world has become a large and single market with the impact of globalization. In a world where competition is so focussed, the economies of the country must also interact with each other. In these markets where the price is determined by the buyer and the seller, the buyer wants to buy the maximum product with minimum cost and the seller is aiming to get maximum profit with minimum cost. The parties, who cannot provide the maximum benefit they target in the domestic market, want to trade with each other even though they are in different geographies and thus cause the birth of international trade.International trade is only beneficial for parties who have effective foreign trade knowledge. An effective knowledge of foreign trade makes the management and control mechanisms of the parties stronger and provides the parties with the power to compete in the world market. In order for the foreign trade processes to be maintained smoothly, some basic information about this process should be known. However, the procedure to be followed under this condition may be applied correctly by the parties.The fact that the buyers and sellers who are parties to foreign trade are in different geographical and political boundaries and do not familiar with each other, constitute the problem of trust among them. The only solution to this problem of trust is solved by the intermediation of banks in foreign trade. The banking sector plays a valuable role in foreign trade processes and the most important of these roles is the mediation of the payment. In order to have competitive power in the world markets, businesses must have strong foreign trade and banking sector knowledge. Especially knowing the operations of banks for the payment provides a significant advantage to enterprises.This study consists of four main sections except the introduction and conclusion sections. In the first part, the concepts of foreign trade transactions, the documents used in foreign trade transactions, delivery terms, import and export types were examined. In the second part, the payment methods used in foreign trade transactions and the role of the banking sector that mediates these payment methods are discussed. In the third part of the study, historical development of foreign trade in the world and in Turkey is evaluated. This evaluation is also discussed in terms of the Turkish banking sector. Important issues related to Turkish foreign trade legislation are also included in the third section. In the fourth chapter, the accounting structure of the Turkish banking sector was transferred within the framework of Turkish Accounting Standards, and information was given about the accounts used by banks to mediate foreign trade. Banks act as trust organizations in the financing of foreign trade. They mediate the payment process of foreign trade. This payment can be called a kind of money transfer process. In other words, the transfer of the cost of goods subject to foreign trade is an area where banks are mostly involved. It is correct but inadequate to interpret the role of banking sector in foreign trade transactions only as collecting money from debtor and sending money to the creditor. It is also possible to find off-balance sheet accounts frequently in all foreign trade transactions that the banks mediate due to various guarantees that the parties have committed.