Mimar Sinan camilerinin statik ve dinamik yükler etkisinde davranışlarının incelenmesi

Abstract

Uzun zamandır farklı çevresel koşullara ve depremlere maruz kalmış Mimar Sinan yapılarının ayakta kalabilme nedenlerinin araştırılması, statik ve dinamik yükler etkisinde davranışlarının incelenmesi önemlidir. Literatür taramasında Sinan yapılarının, taşıyıcı sistem bakımından irdelendiği kapsamlı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmanın başlıca amacı, Mimar Sinan camilerinin geometrisine ilişkin parametre değerlerinin belirlenmesi ve bu parametrelerin caminin statik ve dinamik davranışına etkilerinin araştırılmasıdır.Bu amaçla gerçekleştirilen çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Sinan Mimarlığı, mevcut literatür özeti, cami yapım teknikleri, kullanılan malzemeler ve bunların özellikleri sunulmaktadır. İkinci bölümde; 28 adet Sinan camisinin üç boyutlu modelleri üzerinde, statik ve dinamik analizler gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizlere göre; pencere alanı / tüm duvar alanı, kemer genişliği / kemer açıklığı, kemer yüksekliği / kemer açıklığı, kasnak kısmı pencere alanı / tüm kasnak alanı, taşıyıcıların plandaki alanı / tüm alan, kubbe oturum alanı / tüm taşıyıcı alan, kubbe yüksekliği / kubbe açıklığı, fil paye alanı / plandaki taşıyıcı alan, fil paye yüksekliği / fil paye alanı oranı gibi parametrelerin değerleri belirlenmiş ve davranış üzerindeki etkinlikleri incelenmiştir. Üçüncü bölüm sonuç ve önerilere ayrılmıştır. Bu son bölümü kaynak listesi ile adayın özgeçmişi izlemektedir.Sonuç olarak, Sinan camilerinin dış yükler etkisinde yeterli sağlamlıkta olduğu, kubbelerin deprem esnasında önemli oranda etkin olabileceği, hazırlanmış olan modellerin cami davranışını yeterli düzeyde yansıttığı görülmektedir.

It is important to investigate reasons of the durability of Sinan?s structures which have been subjected to different enviromental conditions and earthquakes for a long time, also to examine the response of these structures under static and dynamic loads. There is no detailed study on bearing systems of Sinan?s structures. Aim of this study is to determine the parameters which define geometry of Sinan?s mosques and their effects on static and dynamic behaviour.The study consists of three parts. In the first part, Architecture of Sinan, literature, summary, techniques of mosque construction, materials and their properties are presented. In the second part, static and dynamic analysis are performed on 28 Sinan?s 3D mosque models. According to the analyses, window area / whole wall area , arch thickness / arch opening, arch height / arch opening, hoop window area / whole hoop area, area of bearing parts on plan / whole area, dome area / whole bearing area, dome height / dome opening, elephant column area / bearing area on plan, elephant column height / elephant column area ratio are determined and their effects on system behaviour are examined. The third part is for results and suggestions. Literature list follows this part.Consequently, Sinan?s mosques have adequate resistance under external loads, domes are effective during an earthquake, models reflect the behaviour of mosques sufficiently.