Giresun Pazarsuyu örneğinde, coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama entegrasyonu ile taşkın risk haritalarının üretilmesi

Abstract

Diğer birçok afet türü gibi taşkınlar da temelde doğa kaynaklı olaylardır. Doğa kaynaklı olayların ?doğal denge?si dışında sonuçlar üreterek insan yaşamını olumsuz yönde etkilemesi çoğu zaman, trajik bir biçimde, insan-doğa ilişkisi ve insan kaynaklı diğer bazı faaliyetlerden kaynaklanmaktadır. Bu etkileşim ve ilişkinin göz ardı edildiği, risklerin ve risk altındaki unsurların bütüncül olarak ele alınmadığı küçük ölçekli düzenlemeler ve tek başına alınmış fiziksel önlemler, taşkınların neden olduğu zararları önlemede yeterli olmamaktadır. Taşkın ve taşkınla mücadelenin ele alındığı birçok akademik çalışmanın yanı sıra, Birleşmiş Milletler(BM), Federal Acil Durum Yönetim Ajansı(FEMA) ve Dünya Meteoroloji Örgütü(WMO) gibi kuruluşlar tarafından bu yetersizlik dile getirilerek, taşkın kaynaklı kayıpları en aza indirebilmenin ancak ?bütünleşik taşkın yönetimi? yaklaşımının benimsenmesi ile mümkün olabileceği ifade edilmektedir. Taşkın yönetimin temel gerekliliği ve en kritik aşaması ise taşkından etkilenecek unsurların belirlendiği taşkın risk haritalarının hazırlanmasıdır. Bu çalışmada, vurgulanan bu gereklilikten hareketle, Giresun ili sınırları içerisindeki Pazarsuyu deresi örneği üzerinde, meteoroloji ve akım verilerine dayalı senaryolar üzerinden gerçekleştirilecek simülasyonlar ile taşkın risk haritalarının üretilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada YU ve Lane tarafından JFLOW modeli esas alınarak kentsel alanlar için daha uygun olacak şekilde geliştirilen taşkın modelleme yöntemi ve bu modele dayalı olarak Java dilinde yazılan simülasyon programı kullanılmıştır. Simülasyon girdi altlıkları ArcGIS ortamında oluşturulmuş ve gerçekleştirilen simülasyonlar ile Taşkın Risk Haritaları üretilerek Pazarsuyu deresi boyunca taşkın riski olan alanlar belirlenmiştir. Taşkın risk haritalarının bindirildiği uydu görüntüsü üzerinde kontrollü sınıflandırma yapılarak taşkın riski altındaki konut ve işletme amaçlı yapılar, tarım arazileri ve yollar ile varsa ikincil risk unsurları belirlenmiştir.

Like other disaster, floods are basically related to natural events. Mostly, natural-source events, by generating results that outside of the `natural balance? adversely affect human life. This is caused by some human induced activities and human-nature relationship. That is reckoned without interaction and relationship and potential risks and risk factors would not be considered comprehensively small-scale arrangements and just physical measures are not enough to prevent damages caused by floods. As well as numerous academic studies about flood and flood prevention, United Nations (BM), Federal Emergency Management Agency (FEMA) and World Meteorological Organization (WMO) stated that to minimize losses from flood is possible to adoption of `Integrated Flood Management` approach.The basic necessity and most critical phase of flood management is preparation of flood risk maps of flood affected elements is determined. In this study, the movement emphasized this requirement, Pazarsuyu creek and its basin in Giresun province, located in Eastern Black Sea Region of Turkey, is selected for this study and flood simulations and flood risk maps are produced for this pilot area. The flood inundation model used (FloodMap, Yu and Lane 2006) has a similar structure to that of JFLOW model (Bradbrook et al., 2004) ; yet it is modified to be also used in topographically complex urban area where structural features such as buildings and houses are present. Simulation input pads created in ArcGIS and with results of the simulations by producing flood risk map, hazardous areas were determined in through Pazarsuyu creek. Flood risk maps superimposed to classified image and buildings, roads and agricultural lands that affected by flood were determined by using this method.