Vaccınıum arctostaphylos L. (Ericaceae)`nin sürgün kültürü ile mikroçoğaltımı

Abstract

Bu tez çalışması Vaccinium arctostaphylos L. bitkisinin sürgün kültürleri vasıtasıyla hızlı ve etkin mikroçoğaltımında en ideal besi ortamının belirlemesi üzerine tasarlandı.Ön çalışmalar eksplant temini için en uygun dönemin Nisan-Mayıs ayları olduğunu gösterdi. Bu aylarda doğal florada yetişen bitkilerin çeliklerinde yer alan yanal tomurcuklar eksplant kaynağı olarak kullanıldı. Çoklu sürgün oluşturmada en etkili besi ortamını belirlemek amacıyla zeatin (1,0 mg/L), IBA (0,1 mg/L) ile desteklenmiş Anderson'un Rhododendron, McCown'ın odunsu bitkiler besi ortamı (WPM) ve Murashige & Skoog besi ortamları denendi. Sonuçta WPM'nin en etkili temel besi ortamı olduğu gözlendi.Sonraki sürgün çoğaltma ve geliştirme çalışmalarında sabit oksin olarak 0.1 mg/L IBA (indol-3-bütirik asit) ve sitokinin olarak zeatin veya thidiazuronun (TDZ) üç farklı derişimi (0,5, 1,0 ve 2,0 mg/L) ile desteklenmiş WPM ortamları kullanıldı. 16/8 fotoperiyot uygulaması yapılan çalışmaların 6. haftası sonunda en uygun sürgün geliştirme ortamının zeatin/IBA kombinasyonunu olduğu tespit edildi. En iyi sürgün boyu (%106,53) 1,0/0,1 mg/L zeatin/IBA, en yüksek yapraklanma sayısı (%141,89) ve en fazla çoklu sürgün oluşumu (10,5 kat) ise 2,0/0,1 mg/L zeatin/IBA ile desteklenmiş WPM ortamından elde edildi.Köklendirme ortamında bitki büyüme düzenleyicisi olarak IBA (0,5-8,0 mg/L) ile desteklenen McCOWN odunsu bitki besi ortamında karanlık ve 16/8 fotoperiyot uygulamalarının köklenme üzerindeki etkisi araştırıldı. Bu aşamada en iyi sonuç köklenmenin %100 gerçekleştiği, 16/8 saat aydınlık/karanlıkta ortamda ve 0,5 mg/L IBA desteğinde alındı.

This thesis was designed to find out the most ideal growth medium for a rapid and efficient micropropagation of Vaccinium arctostaphylos L. via shoot-bud cultures. Preliminary studies showed that April and May were the best periods for the explant collection. Accordingly, cuttings were taken from naturally growing populations of this plant and lateral shoot-buds of which were used as explant sources. In order to determine the best basal medium for multiple shoot formation, Anderson's Rhododendron, McCown's Woody Plant Medium (WPM) and Murashige & Skoog's, each supplemented with 1.0/0.1 mg/L zeatin/IBA were tested as basal media, respectively. As a result, WPM was observed to be the most effective basal medium for shoot multiplication.Subsequent shoot multiplication and development studies were therefore carried out with WPM supplemented with an auxin, indole-3-butyric acid (IBA (0.1 mg/L) and two different cytokinins, namely zeatin and thidiazuron (TDZ) with various doses (0.5, 1.0 and 2.0 mg/L, respectively). After six weeks photoperiod (16/8, dark/light) application, zeatin/IBA combinations were found to be the most suitable for the shoot multiplication and growth. The highest of shoot length with a 106.5 percentage was obtained from the medium supplemented with 1,0/0,1 mg/L Zeatin/IBA whilst the highest increase in the leaf number (141.89%) as well as multiple shoot proliferation (10.55 fold) were obtained from those supplemented with 2,0/0,1 mg/L Zeatin/IBA.McCown's (WPM) was also employed as rooting medium supplemented with different doses of IBA (0.5 to 8.0 mg/L) togethet with illumination (16/8 photoperiod) or dark regimes. At this stage, the medium supplemented with 0.5 mg/L IBA was proven to be the best rooting growth regulator with 100% rooting success in the presence of 16/8 photoperiod applications.