Yatılı ve ailesinin yanında okuyan 16 yaş grubundaki kız ergenlerin özsaygı uyum düzeyi yönünden karşılaştırılması

Abstract

Bu araştırma, yatılı okulda okuyan kız ergenler ile ailesi yanında okuyan, kız ergenlerin özsaygı, uyum düzeyi yönünden aralarında manidar bir fark bulunup bulunmadığını saptamak amacı ile yapılmıştır. İlişkisel tarama modeline uygun olarak hazırlanan araştırmanın evrenini, İstanbul İli'nde Anadolu yakasında Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak öğretim yapan, yatılı ve gündüzlü öğrencileri bulunan kız liselerinin ikinci sınıflarında okumakta olan 16 yaş grubu ergenleri oluşturmaktadır. İstanbul İli Anadolu yakasında bulunan okullardan random olarak seçilen Üsküdar, Kadıköy ve Kandilli Kız Liselerinin 2. sınıflarında okuyan kız ergenlerden oluşan 460 kişi de araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Örneklemi oluşturan ergenlerin 159'u yatılı, 301 'i gündüzlü öğrencilerdir. Araştırmanın veri toplama aşamasında iki ölçekten yararlanılmıştır. Ergenlerin özsaygı düzeylerini belirlemek için `Piers Harris Çocuklar İçin Öz-Kavramı Ölçeği`, uyum düzeylerini belirlemek için `Hacettepe Kişilik Envanteri` uygulanmıştır. Bu envanterde genel uyum puanı; kişisel uyum ve sosyal uyum puanından oluşmaktadır. Ergenlerin sosyalleşme düzeyleri araştırmada bu genel uyum puanından oluşmaktadır. Ergenlerin demografik bilgilerini saptamak için `Kişisel Bilgi Formunu cevaplamaları istenmiştir. Veriler toplandıktan sonra istatistiksel çözümlemeler yapılmıştır. Kız ergenlerin özsaygı düzeylerinin; sosyal faaliyete katılıp katılmama durumlarına, kardeş sayılarına, sosyoekonomik durumlarına ve yatılı ya da gündüzlü olarak eğitim görme durumlarına göre farklılaşıp farklılaşmadığını ve bu değişkenlerin ortak etkilerini saptamak için iki boyutlu ve üç boyutlu varyans analizi uygulanmıştır. Kız ergenlerin uyum düzeylerinin (kişisel uyum, sosyal uyum ve genel uyum) ; sosyal faaliyete katılıp katılmama durumlarına, sosyoekonomik durumlarına, kardeş sayılarına ve yatılı ya da gündüzlü olarak eğilim görme durumlarına göre farklılaşıp 67farklılaşmadığını ve bu değişkenlerin ortak etkilerini saptamak için iki boyutlu ve üç boyutlu varyans analizi uygulanmıştır. Ayrıca varyans analizi sonucu anlamlı olduğunda hangi gruplar arasında anlamlı fark olduğunu saptamak üzere Tukey Kramer Testi uygulanmıştır. Elde edilen istatistiklerin manidarhğı.05 düzeyinde test edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular özetle aşağıda sunulmuştur: 1. 5 ve daha fazla kardeşi olan, gündüzlü okuyan kız ergenlerin özsaygı düzeyleri, 5 ve daha fazla kardeşi olan yatılı okuyan kız ergenlerden yüksek bulunmuştur. 2. Yatıh-gündüzlü olma durumu ve kardeş sayısının ortak etkisi özsaygı üzerinde anlamlı bulunmamıştır. 3. Yatılı-gündüzlû olma durumu, sosyoekonomik durumun ve sosyal faaliyete katılma durumunun özsaygı düzeyi üzerinde etkisi olmadığı saptanmıştır. 4. Yatılı-gündüzlü okuma durumunun kişisel uyum, sosyal uyum ve genel uyum düzeyleri üzerinde etkisi olduğu saptanmıştır. Bu uyum düzeyleri gündüzlü okuyan kız ergenlerde daha yüksek bulunmuştur. 5. Yatılı-gündüzlü olma, sosyoekonomik durumun ve sosyal faaliyete katılma durumunun birlikte kişisel uyum üzerinde etkisi olmadığı saptanmıştır. 6. Yatılı-gündüzlü olma durumu ve kardeş sayısının birlikte kişisel uyum üzerinde etkisi olmadığı saptanmıştır. 7. Yatılı-gündüzlü olma durumu ve kardeş sayısının birlikte sosyal uyum üzerinde etkisi olmadığı bulunmuştur. 8. Sosyoekonomik durumun tek başına sosyal uyum üzerinde anlamlı bir farklılık yarattığı saptanmıştır. Elde edilen farklılığın hangi gruplardan kaynaklandığını saptamak için yapılan Tukey Kramer Testi'ne göre orta sosyoekonomik düzeye sahip kız ergenlerin sosyal uyumları düşük ve yüksek sosyoekonomik düzeye sahip kız ergenlere göre daha yüksek bulunmuştur. 9. Yatılı-gündüzlü okuma ve sosyoekonomik durumun birlikte sosyal uyum üzerinde anlamlı bir farklılık yarattığı saptanmıştır. Yapılan Tukey Kramer Testi'nde gündüzlü okuyan yüksek sosyoekonomik düzeydeki kız ergenlerin sosyal uyumları yatılı okuyan yüksek sosyoekonomik düzeye sahip kız ergenlerin sosyal uyumlarından yüksek bulunmuştur. 10. Yatılı-gündüzlü okuma durumu, sosyoekonomik durum, sosyal faaliyete katılma durumunun ortak etkisi sosyal uyum üzerinde manidar bir fark yaratmıştır. 68Yapılan Tukey Kramer Tesli'nde gündüzlü kız ergenlerin sosyal uyumlarının sosyoekonomik durum ve sosyal faaliyete katılma durumu ile etkilendiği saptanırken, yatılı kız ergenlerde bu duruma rastlanmamaktadır. Sosyal faaliyete katılan ve sosyoekonomisi yüksek olan gündüzlü kız ergenlerin sosyal uyumları yatılı okuyan kız ergenlerden yüksek bulunmuştur. 11. Yatılı-gündüzlü olma ve kardeş sayısının birlikte genel uyum üzerinde etkisi olmadığı saptanmıştır. 12. Yatılı-gündüzlü okuma ve sosyoekonomik durumun birlikte genel uyum üzerinde etkisi olduğu saptanmıştır. Yapılan Tukey Kramer Testi'ndc gündüzlü okuyan yüksek sosyoekonomiye sahip kız ergenlerin yatılı yüksek sosyoekonomiye sahip kız ergenlerden genel uyumlarının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sosyoekonomik durum genel uyum üzerinde gündüzlü kız ergenlerde etkili olurken yatılı kız ergenlerde etkili olmamaktadır. 13. Genel uyum üzerinde yatılı-gündüzlü okuma durumu, sosyoekonomik durum ve sosyal faaliyete katılma durumunun ortak etkisinin olmadığı saptanmıştır. Sonuç Araştırmada elde edilen bulgulara göre kız ergenlerin 5 ve daha fazla kardeşe sahip olan ve gündüzlü okuyanların da özsaygı düzeyi daha yüksek olmaktadır. Kız ergenlerin özsaygı düzeylerini; sosyoekonomik durum ve sosyal faaliyete katılma durumu etkilememektedir. Kız ergenlerin uyum düzeylerini, yatılı-gündüzlü okuma durumları etkilemektedir. Gündüzlü okuyan kız ergenler, yatılı okuyan kız ergenlere göre daha sosyaldir. Gündüzlü okuyan kız ergenlerin uyum düzeylerini sosyoekonomik durum ve sosyal faaliyete katılma durumu etkilemektedir. Sosyoekonomik durumu yüksek olan ve sosyal faaliyete katılan gündüzlü okuyan kız ergenlerin sosyalleşmeleri daha yüksektir. Gündüzlü okuyan ergenlerde görülen bu sonuçlara yatılı okuyan kız ergenlerde rastlanmamaktadır. Onların sosyalleşmelerini sosyoekonomik durum, sosyal faaliyete katılma durumu etkilememektedir. Ergenliğe geçiş dönemindeki bireylerin verimli, mutlu ergen haline gelmeleri fiziksel, zihinsel, duygusal ve sosyal gereksinimlerinin karşılanması ile sağlanır. Bu dönemde dönemsel sorunları yaşayan farklı kişilik özellikleri ve sosyokültürel 69