Okul öncesinde izlenen televizyon programları ve bu programların eğitsel değeri

Abstract

150 Özet Televizyon kanallarının çocuklarla ilgili yayın politikalarını tespit ederek okul öncesi çocukların izlemekte olduğu bu yayınları eğitimsel açıdan değerlendirmek ve televizyonun iyi bir eğitim aracı olarak kullanılmasını sağlayıcı öneriler geliştirmek amacıyla yapılan bu araştırmada alt amaçlar şu ana başlıklarla ifade edilmiştir: 1.Televizyon kanallarının çocuk yayınlan ile ilgili politikaları nelerdir? 2.Televizyon kanallarındaki mevcut çocuk programlan nelerdir? 3.Çocuklar televizyonu hangi nedenlerden dolayı seyretmektedirler? 4.Çocuklar programların etkisinde kalmakta mıdırlar? Eğer kalıyorlarsa bu etki nasıl olmaktadır? 5.Çocuklann televizyonu izleme süreleri ve programların içeriği aileler tarafından denetlenmekte midir? 6.Genellikle hafta içi ve hafta sonu günde kaç saat TV izlemektedirler? 7.Kardeşler televizyon seyretme alışkanlıkları açısından birbirlerini etkilemekte midirler? 8.Evde bilgisayar, game-boy, atari gibi araçlar mevcut mudur? Evdeki televizyon sayısı nedir? 9.Çocuklar hangi tür programlan seyretmektedirler?151 Alt amaçlarla ifade edilen sorular sosyo-kültürel seviye ve cinsiyet değişkenlerine göre de incelemeye tabi tutulmuştur. Sörvey tipi bir çalışma olan araştırmanın evrenini 1995-1996 yılında istanbul'dan bulunan okul öncesi çağda (4-6 yaş) çocuklar ve aileleri oluşturmuştur. Belirtilen evren üzerinden tesadüfi örnekleme yoluyla 188 aile seçilmiş, bunların 63'ü alt sosyo-kültürel seviyeyi, 66'sı orta sosyo-kültürel seviyeyi, 59'u da sosyo-kültürel seviyeyi oluşturmuşlardır. Verilerin toplanması için araştırmacı tarafından hazırlanan anket ve görüşme formu kullanılmıştır. Veriler örneklem grubundan toplandıktan sonra istatistiksel çözümlemeler için frekans ve yüzdelik tablolar hazırlanmıştır. Daha sonra, ankette yer alan her bir sorunun cinsiyet ve sosyo-kültürel seviye değişkenine göre ki-kare yöntemiyle etkileşimine bakılmış ve tablolar haline getirilerek yorumlanmıştir. Elde edilen bulgular anahatlanyla şu şekilde özetlenebilir: 1. Televizyon kanallarının çocuk yayınları ile ilgili politikalarına bakıldığında TRT'nin her yıl çıkardığı yapım ve uygulama talimarı ile bunu gerçekleştirdiği ancak özel kanalların çocuk programlan ile ilgili detaylı çalışma yapmadıkları hatta kanalların Radyo Televizyon Yasasının' da belirtilen eğitim ve kültür yayınlarının asgari ortalamasının %10 olarak belirlemiş olmasına rağmen hiçbir kanalın bunu yerine getirmediği çizgi filmleri dolgu malzemesi olarak kullanarak eğitimde kullandması gerekli yüzde oranını rutturamadıklan görülmüştür.152 2.Aileler çocuklarının birinci derece eğlenmek için televizyon seyrettiğini ifade ederlerken bunu ikinci derecede öğrenmek ve ufkunu genişletmek ve daha sonrada arkadaşı olmadığı için izlemiştir. 3.Ailelerin büyük bir kısmı çocuklarının televizyondan etkilendiğini belirtirlerken sosyo-kültürel seviye ve cinsiyet değişkeni ile etkilenme arasında anlamlı bir etkileşim görülmüştür. 4.Televizyonun çocuklar üzerindeki etkilerine bakıldığında hayal dünyasının genişlemesi birinci sırada tercih olarak belirtirken bunu sorduğu sorular ve tavırlarındaki değişiklikler ve hırçınlaşıyor, saldırgan ve huzursuz oluyor izlemiştir. Cinsiyetle programlardan etkilenmeleri arasında etkileşim görülmemiştir. 5.Çocuklann televizyonu izleme süresini denetleyip kısıtlama getirmede ailelerin büyük bir kısmı evet cevabını verirken, ailelerin sosyo-kültürel seviyeleri ve cinsiyet ile çocukların televizyonu izleme sürelerini denetleme ve kısıtlama getirmeleri arasında anlamlı bir etkileşim görülmemiştir. 6.Aileler yine çocuklarının izledikleri programlan denetleyip kısıtlama getirdiklerini belirtirlerken, sosyo-kültürel seviye değişkeni ile denetleme arasında anlamlı bir etkileşim görülmüşken, cinsiyet ile bir etkileşim görülmemiştir. 7.Televizyonu izleme kararlarını ailelerin genellikle çocukları ile birlikte verdikleri görülmüştür. 8.Çocuk programlan dışında en çok izlenen 1. derecedeki programlar komedi dizileri olurken bunu 2. Derecede müzik-153 eğlence programlan izlemiş, belgeseller üçüncü derecede yer almıştır. Sosyo-kültürel seviye ile tercih edilen programlar arasında anlamlı bir etkileşim görülmekteyken cinsiyet ile program tercihi arasında anlamlı bir etkileşim görülmemiştir. 9. Çocukların hafta içi televizyonu en fazla günde 1-1.5 saat izledikleri, hafta sonu ise bunun günde 2-3 saate çıktığı görülmektedir. Cinsiyet ve ailenin sosyo-kültürel seviyesi ile televizyon izleme süresi arasında analamlı bir etkileşim görülmemiştir. 10. Çocukların en çok saat 18.00-21.00 arası televizyon izledikleri, cinsiyet değişkeni ile çocukların televizyon izleme saatleri arasında bir etkileşim olmadığı görülmüştür. 11. Çocukların birbirlerini televizyon seyretme açısından etkileyip etkilemediklerine bakıldığında ailelerin büyük çoğunluğu kardeşlerin birlikte karar verdiklerini belirtirlerken bunu büyük kardeşin isteğinin izlediği görülmüştür. 12. En çok izlenilen çizgi filmlerin Jetgiller, Aslan Kral ve Örümcek Adam ve Heidi olduğu, Heidinin seyredilmesiyle cinsiyet arasında anlamlı bir etkileşim olduğu görülmüştür. 13. En çok izlenilen çocuk programı 7'den 77'ye Banş Manço olurken bunu Susam Sokağı izlemiştir. Banş Manço'nun izlenmesi ile sosyo-kültürel seviye ve cinsiyet arasında anlamlı bir etkileşim görülmezken, Susam SokağVnın seyredilmesi ile sosyo-kültürel seviye ile anlamlı bir etkileşim görülmüştür. Aynca ankette yer alan diğer çocuk programlarının izlenme oram son derece düşüktür.154 14. Hugo en çok izlenen yarışma programı olarak belirtilirken, cinsiyet ve sosyo-kültürel seviye ile bu programı izleme arasında anlamlı bir etkileşim görülmemiştir. 15. Belgesellerin, komedi dizileri ve müzik eğlence programlarının ardında 3. Derecede tercih edildiği görülmüştür. 16. Araştırma sonucunda Kemal Sunal filmlerinin büyük bir çoğunluk tarafindan (her üç seviyede de) seyredildiği görülmüştür. Cinsiyetle bu filmlerin seyredilmesi arasında anlamlı bir etkileşim görülmemiş, ancak sosyo-kültürel seviye ile anlamlı bir etikleşim görülmüştür. 17. Dizilerden en çok `İnce İnce Yasemince` tercih edilmiştir. 18. KRAL TV'nin seyredilme oranının düşük olduğu cinsiyet ve sosyo-kültürel seviye ile seyredilme arasında anlamlı bir etkileşim olmadığı görülmüştür. 19. Araştırmada aileler çocuklarının büyük bir çoğunluğunun reklamları izlediklerini belirtmişlerdir. Cinsiyet ve sosyo-kültürel seviye ile reklamları izleme arasında anlamlı bir etkileşim görülmemiştir.