Atık lastik-kömür karışımlarının piroliz ve kritik üstü ekstraksiyonla değerli ürünlere dönüştürülmesi

Abstract

Bu çalışma, ülkemizin önemli linyit yataklarının birinden alınan linyit numunesi ile atık lastik karışımlarının piroliz ve kritik üstü ekstraksiyon işlemlerine tabi tutularak yüksek verimde sıvı ürün edilmesi amacına dayanmaktadır. Çalışmada Pirelli (165 / 70 R 14 ) marka atık lastik ve Türkiye Kömür İşletmelerinin Bursa ? Mustafa Kemal Paşa (MKP) havzasından alınan linyit numuneleri kullanılmıştır. Çalışmada öncelikle linyit numunesi ve atık lastik ayrı ayrı, daha sonra da bunların belli oranlarda karıştırılmasıyla ele geçen karışım, piroliz ve kritik üstü ekstraksiyon işlemlerine tabi tutulmuştur. Sıcaklığın etkisini incelemek amacıyla piroliz deneyleri 400, 500, 600 ve 700 ? C'de, kritik üstü ekstraksiyon deneyleri ise 400, 450 ve 500 ? C'de yapılmıştır. Karışım oranının etkisini incelemek amacıyla da karışım içerisinde %33, %50 ve %67 atık lastik olmak üzere üç farklı linyit:atık lastik oranında çalışılmıştır. Linyit:atık lastik karışımlarından elde edilen sıvı, gaz ve artık kok üzerine sıcaklık ve karışım oranının etkisi araştırılmıştır. Ayrıca birlikte piroliz ve ekstraksiyon işlemi sırasındaki sinerjitik etki incelenmiştir. Piroliz ve ekstraksiyon işlemleri sonucunda elde edilen sıvı ürün verimleri karşılaştırıldığında, en yüksek ürün veriminin ekstraksiyon işlemi sonucunda elde edildiği bulunmuştur. İşlemler sonucunda elde edilen sıvı fazın bileşimleri GC?MS, NMR ve FTIR gibi spektroskopik yöntemlerle aydınlatılmıştır.

This study is based on to obtain high liquid yields from lignite and scrap tyre mixtures via pyrolysis and super critical extraction. Pirelli (165 / 70 R 14 ) scrap tyre and lignite which is from the Mustafa Kemal Paşa region of Bursa are used in this study. Lignite and scrap tyre samples are firstly pyrolysed, then mixture of lignite and scrap tyre are together pyrolysed and extracted by super critical toluene (SCTE). In order to investigate the effect of temperatures the samples are pyrolysed at 400, 500, 600 and 700 ? C, also are extracted at 400, 450 and 500 ? C. To study effect of lignite:scrap tyre ratio, three different ratios (33 wt %, 50 wt%, 67 wt % in scrap tyre content of the lignite:scrap tyre mixtures) are used. The effect of temperature and the amount of scrap tyre in the lignite:scrap tyre mixture on the liquid product, gas and residual coke yields are investigated. The effect of synergism on co-process is also investigated for both experimental runs. When the tar yields obtained by pyrolysis and SCTE are compared, the enhanced amounts of tar are produced during SCTE. In addition, the compositions of liquid yields are identified with spectroscopic methods such as GC?MS, NMR and FTIR.