Akçataş (Hacıbektaş ? Nevşehir) altın - uranyum - antimuan cevherleşmesinin tip özellikleri

Abstract

Akçataş Graniti Kırşehir Masifi'nin güney bölümünde bulunmaktadır. Kretase yaşlı Akçataş Graniti'nde deformasyonları takip eden hidrotermal süreçlerle altın, uranyum ve antimuan zenginleşmeleri meydana gelmiştir.Çalışma alanında gözlenen altın zenginleşmeleri, granitin breş zonlarını dolduran matriks tipi kuvars oluşumlarına bağlı olarak gelişmiştir. Cevherleşmeye sebep olan hidrotermal çözelti kaolinitleşme, serisitleşmeye ve silisleşmeye sebep olmuştur. Kuvars damarlarında altının yanı sıra cevher minerali olarak nabit gümüş, arsenopirit, pirit ve zoynerit bulunmaktadır. Çalışmada elde edilen 40-1270 ppb altın değerleri ile 20-6950 ppm As değerleri arasında pozitif korelasyon vardır.Akçataş Graniti'nde, Orta Anadolu Masifi'nde daha önce tanımlanmamış olan antimonit damarı bulunmuştur. Granit breşi zonunda, yüzeyde bulunan damarda antimonitle beraber antimuan okr, sfalerit, pirit bulunmaktadır. Yankayaç alterasyon türleri kaolinitleşme ve silisleşmedir. Yapılan sondajlarda elde edilen en yüksek Sb değeri 577 ppm'dir.Yapılan sıvı kapanımı çalışmalarında Sb zenginleşmelerinin olduğu örneklerde 170-298 oC arasında homojenleşme sıcaklıkları ölçülürken, Au ve Sb zenginleşmelerinin birlikte olduğu örneklerde 205-352 oC homojenleşme sıcaklıkları ölçülmüştür. Sb'li örneklerin homojenleşme sıcaklık değerleri 200-270 oC arasında yoğunlaşırken, Au ve Sb'yi birlikte içeren örneklerde 200-270 oC arasında ve 300-350 oC arasında yoğunlaşan homojenleşme sıcaklıkları vardır. Ayrıca Au ve Sb'yi birlikte içeren örnekler 6000 ppm'den yüksek As içeriğine sahiptir. Kimyasal analizler ve sıvı kapanımı sonuçları, Sb ve Au cevherlşemesinin iki fazda oluştuğuna işaret etmektedir.Akçataş Graniti'nde birincil ve ikinci uranyum mineralleri bulunmaktadır. Tespit edilen tüm uranyum cevherleşmeleri granit breşleri içindedir. Birincil uraninitin yanı sıra Y'ca zengin uraninit ve ikincil olarak zoynerit oluşumları vardır.Çalışma alanında yüzeysel bozunma zonlarında ikincil altın zenginleşmeleri bulunmaktadır. H+, O2, Cl-`ca zengin bir çözeltinin birincil damarlardan çözdüğü altın, yüzeysel bozunma zonlarında zenginleşmiştir. İkincil uranyum zenginleşme ürünü olan zoyneritte aynı bölgede bulunmaktadır. İkincil altın zenginleşmelerinin ve zoyneritin oluşumunun aynı hidrotermal aktivitenin ürünü olduğu düşünülmektedir.170 ? 352 oC arasındaki homojenleşme sıcaklıkları, alterasyon türleri ve metal birlikteliklerine göre, bölgedeki cevherleşmeler düşük sülfürlü epitermal bir sistemin ürünüdür.

Akçataş Granite is located at the southern part of the Kırşehir Massif. Gold, uranium and antimony enrichment have taken place within the Cretaceous Akçataş Granite as a result of hydrotermal processes succeeding structurally controlled deformations.The gold and antimony enrichments in the study area are formed in relation with quartz which is found as matrix in the breccia zones of the granites. The hydrothermal solutions that lead to gold mineralization have also caused kaolinitazion, sericitization and silisification. In the quartz matrix silver, arsenopyrite, pyrite and zeunerite are also found as ore minerals with gold. A positive correlation exists between Au content with the ranges 40-1270 ppb and As content with the 20-6950 ppm.An antimonite vein in Central Anatolian Massif is found for the first time within Akçataş Granite. In the breccia zone antimony ochre, sfalerite and pyrite are also found with antimonite in the outcropping vein. The wall rock alteration types are kaolinization and silisification. Maximum Sb content of drilling samples is 577 ppm.With fluid inclusion studies, homogenization temperature ranges of 170-298 oC are measured for the Sb-rich samples while the measured range is 205-352 oC for the Au and Sb-rich samples. Homogenization temperature values of Sb-rich samples concantrate between 200-270 oC while Au and Sb-rich samples have homogenization temperature values that concantrate between 200-270 oC and 300-350 oC. Au and Sb-rich samples also contain more then 6000 ppm As. The results of chemical analyses and fluid inclusion studies indicate that Sb and Au enriched in two different phases.Primary and secondary uranium minerals are observed in Akçataş Granite. All of the determined uranium minerals occure in breccia zones. Secondary zeunerite and Y-rich uraninite also exist with primary uraninite.Secondary gold mineralizations at surface alteration zones are found in the study area. The gold, dissolved from the primary enrichments by a H+, O2, Cl- rich solution is enriched in surface alteration zones. Zeunerite wich is a product of secondary uranium mineralization also occures at the same location. It is assumed that the formation of secondary gold enrichements and zeunerite mineralizations are the results of the same hydrothermal activity.Due to the homogenization temperatures of 170 ? 352 oC, alteration types and metal paragenesis, gold and antimony mineralizations are the product of a low sulfidation type epithermal system.