E-öğrenme ortamlarında bilgi işleme düzeyleri ile gezinim tasarım türünün hatırlama ve kalıcılığa etkisi

Abstract

Bu yarı deneysel çalışmanın amacı e-öğrenme ortamlarında işleme düzeyleri ile gezinim tasarım türünün hatırlama ve kalıcılığa etkisini araştırmaktır. Katılımcıların serbest hatırlama, başlık tanıma ve yer belleğine ilişkin hatırlama ve kalıcılık performansları, katılımcılara yüzeysel orta ve derin işleme düzeylerine göre hazırlanmış öğretimsel görevler verilerek aynı içerikte (öykü) iki farklı gezinim tasarım türüne göre yapılandırılmış e-öğrenme ortamları aracılığıyla ölçülmüştür.Çalışmaya öğretmen lisesine devam eden ve Psikoloji dersi alan 90 öğrenci (9.sınıf düzeyinde) katılmıştır. Katılımcılar ödüllü bir bilim kurgu öyküsünü okumak üzere 6 gruba ayrılmıştır. Her bir grup sol panel ve sağ panel olmak üzere iki gezinim tasarım türünden biri ile çalışarak yüzeysel, orta ve derin düzeylerdeki öğretimsel görevlerden birini yerine getirmişlerdir. Öykü, başlıklı 10 bölüm ve kırmızıyla vurgulanmış 25 hedef sözcüğün bulunduğu 20 sayfa ile doğrusal gezinim tasarım yapısındaki e-öğrenme ortamlarında sunulmuştur. Katılımcılara hedef sözcük ve başlıklarla ilgili bilgi verilmemiştir. E-öğrenme ortamları uygulama oturumları boyunca Hacettepe Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü web sunucusunda erişime açık tutulmuştur. Katılımcıların serbest hatırlama, başlık tanıma ve yer belleğine ilişkin hatırlama ve iki hafta sonrasındaki kalıcılık performanslarını belirlemek için, araştırma kapsamında geliştirilen ve katılımcılara basılı olarak dağıtılan Performans Belirleme Ölçme Aracı hatırlama ve kalıcılık testleri kullanılmıştır.Bellek performansı (hatırlama ve kalıcılık) test puanlarından oluşan veriler 0,05 anlamlılık düzeyinde 3x2 (Yüzeysel. Orta. Derin x Panel solda. Panel sağda) faktöryel MANOVA ile çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen verilerin incelenmesinde bağımlı-bağımsız değişkenler arası ilişkilerin daha iyi görülebileceği bütüncül tablo gösterimleri elde edebilmek için bir sözdizim kodu geliştirilerek Genel Doğrusal Model oluşturulmuştur.Sonuçlar, işleme düzeyleri ve gezinim tasarım türünün hatırlama ve kalıcılık performansına olan tüm etkilerinin anlamlı olduğunu göstermektedir [sırasıyla; Wilks Lambda ( )=, 422, F(2,83)=56,734, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 672, F(10,166)=3,655, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 233, F(1,84)=277,266, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 837, F(5,84)=3,274, p<, 05, Wilks Lambda ( )=, 903, F(2,83)=4,461, p<, 05, Wilks Lambda ( )=, 657, F(10,166)=3,878, p<, 001].Sol panel tasarım türündeki hedef sözcük ve başlıkların serbest hatırlama, başlık tanıma ve yer belleği performansına ilişkin ortalama puanları ( =8,55, ss=3,49; =7,8, ss=1,98; =7,11, ss=3,44), sağ panel tasarım türüne göre ( = 8,44, ss=2,78; =7,51, ss=1,94; =4,26, ss=2,28) daha yüksek düzeyde sonuçlanmıştır. Araştırma sonuçları işleme düzeylerinin temel tartışma konularıyla uyumludur; derin düzeylerde işlenen öğeler daha iyi hatırlanmakta ve bellekteki kodlamanın güçlülüğü farklı görev türleriyle ilerleyen zihinsel süreçlere bağlı olarak değişim gösterebilmektedir.Sonuçlar; öncelik ve sonralık etkisi, yanlış bellek, çağrışımlı sözcükler, sözcük çiftleri, fonolojik döngü ve görsel mekansal bellek gibi bellek araştırmalarıyla ilgili alanyazında sıklıkla tartışılagelen konuları da destekleyici niteliktedir. Katılımcıların öyküdeki hedef sözcüklerden son sıradaki sözcüğü diğer sözcüklere göre daha fazla (%58) geri çağırdıkları bulunmuştur. Katılımcılar, serbest hatırlama testinde hedef sözcükler yerine diğer bazı dış sözcükler listelemiş veya hedef sözcükleri öyküdeki bölüm başlıkları ile karıştırmışlardır. Baştaki ve sondaki sözcüklerle, yapısında vurgulu hece ve sesler (?ç? ve ?ş? sesleri gibi) bulunan sözcüklerin serbest hatırlama yoluyla geri çağrılma sıklıkları ve yer belleği testinde doğru konumuyla işaretlenme oranlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.

The purpose of this semi-experimental study is to investigate the effects of levels of processing and navigation design type on recall and retention in e-learning environments. The participants? performances of free recall, title recognition, location memory and their retention are measured via two different navigational layout design structured E-learning environments with the same content (story) by giving participants the instructional tasks which were designed in shallow, medium and deep levels of processing.A total of 90 students (9th graders) from a teacher training high school were recruited from Psychology course and took part in the study. Participants enrolled in 6 groups to read an award-winning sci-fi short story. Each group accomplished an instructional task among three levels of processing: shallow, medium and deep by studying with one of the navigation design types: left or right panel. In E-learning environments the story was presented in a linear navigation design structure with 10 titled chapters including 25 red-highlighted target words in 20 pages. Participants are not informed about the target words and titles. Hacettepe University Computer Education and Instructional Technologies Department?s web server made available E-learning environments during the application sessions. Immeadite recall and two week delay tests were used to determine students? performance on free recall, title recognition and location memory with a developed and paper handouts-formatted Performance Determination Measurement Scale.A 3x2 (Shallow. Medium. Deep x Left panel . Right panel) MANOVA was run on the memory performance test scores (recall and retention) using alpha-level 0.05. In order to obtain unified table demonstrations of findings to see and evaluate the relationships between dependent and independent variables in a more useful way; General Linear Model was constructed by generating a syntax code.Results show that the main effects of levels of processing and navigation design type on memory performance are all significant [in order; Wilks Lambda ( )=, 422, F(2,83)=56,734, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 672, F(10,166)=3,655, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 233, F(1,84)=277,266, p<, 001, Wilks Lambda ( )=, 837, F(5,84)=3,274, p<, 05, Wilks Lambda ( )=, 903, F(2,83)=4,461, p<, 05, Wilks Lambda ( )=, 657, F(10,166)=3,878, p<, 001].Left panel navigation design resulted a higher accuracy of target words ( =8.55, 95% CI 3.49; =7.8, 95% CI 1.98; =7.11, 95% CI 3.44) than the right panel design ( = 8.44, 95% CI 2.78; =7.51, 95% CI 1.94; =4.26, 95% CI 2.28) according to mean memory performance scores on free recall, title recognition and location memory. Results are in accordance with the main argument of Levels of Processing; deeply processed elements are remembered better and the strength of the encoded memory trace depends on the mental processes carried out with different types of tasks.The results also reveal support for the issues that are frequently argued in memory research literature such as primacy and recency effect, false memory, lexical words, connotation, minimal pairs, phonological loop and visuospatial sketchpad. The participants recalled the lastly listed target word of the story with a higher frequency rate (58 %) among other words. During free recall, participants listed some other imported words instead of the target words or mixed up the target words with story titles. The first, lastly listed and the target words including stressed syllable and sounds (e.g. ?ch?, ?sh?) are also recalled more frequentlly in free recall and marked up more accurately in location memory tests.