Gündoğdu ve boğalı granitoyidleri`nin (KD-Türkiye) petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Doğu Pontid Tektonik Birliği içerisinde, Doğu Karadeniz Dağları'nın kuzey yamacında yüzeylenen Üst Kretase yaşlı Gündoğdu ve Üst Kretase-Alt Paleosen yaşlı Boğalı Granitoyidleri'nin jeokimyasal ve petrolojik özellikleri bu çalışmada belirlenmeye çalışılmıştır. İncelenen Gündoğdu Granitoyidi örnekleri kuvars, plajiyoklas (An2.67-90.42), ortoklas (Or65.00-99.00), amfibol (Mg#: 0.63-0.74) ve opak minerallerden oluşurken, Boğalı Granitoyidi örnekleri ortoklas (Or75.20-96.30), kuvars, plajiyoklas (An11.42-66.28), amfibol (Mg#: 0.73-1.00), biyotit ve opak minerallerden oluşmaktadır. Jeokimyasal verilere göre Gündoğdu Granitoyidi yüksek K'lu ve kalk alkali ve I tipi özelliğe sahipken, Boğalı Granitoyidi yüksek K'lu-şoşonitik, kalk-alkali ve I tipi özelliğe sahiptir. Harker diyagramlarında gözlenen yönsemeler ise her iki granitoyide ait kayaçların gelişiminde plajiyoklas ± hornblend ± biyotit ± magnetit, Ti-oksit ve apatit ayrımlaşmasının önemli ölçüde rol oynadığını göstermektedir. Gündoğdu ve Boğalı Granitoyidleri'ne ait ana kaya ve anklav örneklerinin ilksel mantoya göre normalize edilmiş iz element değişim diyagramlarında büyük iyon yarıçaplı elementlerde (BİYE) ve yüksek çekim alanlı elementlerde (YÇAE) oldukça fazla zenginleşme görülmektedir. Örneklerin kondirite göre normalize edilmiş değişim diyagramlarında hafif lantan grubu elementlerin (HLGE) ağır lantan grubu elementlere (ALGE) göre daha fazla zenginleştiği görülmektedir. Tektonik olarak yay granitoyidlerine benzer özellik sunmakta olan bu granitoyitleri oluşturan magmanın, mafik alt kabuk türevli ergiyik ve kıta altı litosferik manto türevli ergiyiklerin oluşturduğu hibrit bir ana magmadan ayrımlaşmaya uğrayarak geliştiği kabul edilebilir.

Geochemical and petrological features of the Upper Cretaceous Gündoğdu and Upper Cretaceous-Lower Paleocene Bulbous Granitoids, which are located in the eastern Black Sea Mountains in the eastern Pontide Tectonic Union, are evaluated in this study. The Gündoğdu Granitoid samples are composed of quartz, plagioclase (An2.67-90.42), orthoclase (Or65.00-99.00), amphibole (Mg#: 0.63-0.74) and opaque minerals. The specimens of the Boğalı Granitoid are composed of orthoclase (Or75.20-96.30), quartz, plagioclase (An11.42-66.28), amphibole, biotite (Mg#: 0.73-1.00) and opaque minerals. According to the geochemical data, Gündoğdu Granitoid is characterized by high K and calc-alkaline and I type, whereas Boğalı Granitoid has high K-shoshonitic, calc-alkaline and I type properties. The directions observed in the Harker's diagrams show that the differentiation of plagioclase ± hornblende ± biotite ± magnetite, Ti-oxide and apatite plays an important role in the development of rocks belonging to both of the granitoids. The parent rocks and enclave samples of Gündoğdu and Boğalı Granitoids show considerable enrichment in the large-ion lithophile elements (LILE) and the high field strength elements (HFSE) in the trace element variation diagrams normalized to the primitive mantle. In the variation diagrams normalized to the chondrite of the samples, the light rare earth elements (LREE) are enriched more than the heavy rare earth elements (HREE). It can be assumed that the magma forming granitoids, which tectonically resemble arc granitoids, develops from a hybrid primary magma formed by mafic under-crust-derived melt and sub-continental lithospheric mantle-derived melts.