Hava kirliliği ve konut dokusu arasındaki ilişkinin analizi: Erzurum örneği

Abstract

Hava kirliliği insan ve çevre sağlığına verdiği zararlardan dolayı birçok alanda çalışma konusu olmuş önemli bir çevre sorunudur. Kirliliğin temel nedeninin emisyon kaynaklı olduğu ileri sürülmekte ve bu çerçevede çözüm önerileri geliştirilmektedir. Son yıllarda emisyon kaynaklı tüketim dışında kent geometrisinin de hava kirliliğine önemli derecede etkisi olduğu ileri sürülmektedir.Konut dokusu ile hava kirliliği arasındaki bağlantı analiz edilmiştir. Bu kapsamda farklı konut dokularında hava kirliliğinin dağılımı incelenerek kent geometrisinin kirliliğe olan etkisi incelenmiştir. Hava kirliliği tahmin haritası üretmek üzere coğrafi faktörler, fiziksel faktörler ve emisyon değeleri analiz edilmiştir. Konut dokusu analizi kapsamında saha ölçümleri gerçekleştirilmiştir. 325 noktadan balık gözü kamera ile çekimler yapılmıştır. Çekilen fotoğraflar RayMan Pro 1.2 programında Gökyüzü Görünürlük Oranı (GGO) analiz edilmiştir. Kirlilik dağılımı ve konut dokusu haritalarından kirlilik dağılımı mekansal sentez haritası üretilmiştir. Hava kalitesi açısından yaşam konforunu destekleyen ve engelleyen bölgeler tanımlanmıştır. Bu bölgelerde rüzgar akışkanı kullanılarak ağaçlı ve ağaçsız sokak kanyonları için simülasyonlar yapılmıştır. Araştırma sonuçları yakıt tüketiminin sokak geometrisinden daha baskın karakterde olduğunu göstermektedir. Konut dokusu ile hava kalitesi arasındaki ilişki incelendiğinde planlı yapılaşma gerektirmesi söz konusu olduğu için site ve müstakil tip konut dokusunun apartman tipi konut dokusundan daha verimli olduğu bulunmuştur. Sokak kanyonları için yapılan simülasyonlarda ise rüzgar akışı hızında çatı seviyesine göre yaya seviyesinde düşüş kaydedilmşitir. Yaşam konforunu desteleyen; ağaçsız bölgede %23, ağaçlı bölgede %25 düşüş olduğu incelenmiştir. Yaşam konforunu engelleyen; ağaçsız bölgede %29 ve ağaçlı bölgede %57 düşüş olduğu incelenmiştir. Rüzgar akışkanı kanyonun karakteristik özelliklerine göre değişkenlik göstermektedir. Bu durum kirletici dağılımında önemli bir etkiye sahiptir. Rüzgarın geliş yönü, rüzgar hızı, bina yükseklikleri, binalar arası mesafe, sokak yönlenmesi, sokak uzunlukları, bitki durumunun önemli parametreler olduğu bulunmuştur.

Air pollution is an important environmental issue which has been the subject of studies in many areas due to the damage it causes to human and environmental health. It is suggested that the main cause of air pollution is emission-related, and solutions are being developed in this context. In recent years, it has been suggested that urban geometry also has a significant effect on air pollution, alongside emission-induced consumption.The connection between the housing configuration and air pollution was analyzed. In this context, the effects of urban geometry on air pollution were investigated by examining the distribution of air pollution in different housing patterns. Geographic factors, physical factors and emission values were analyzed to produce air pollution estimation maps. Site measurements were carried out within the context of housing pattern analysis. From the 325 points, shots were taken with a fisheye camera. The captured photos were analyzed for the Sky View Factor (SVF) in the RayMan Pro 1.2 program. From the pollution distribution and housing pattern maps, pollution distribution spatial synthesis map was produced. In terms of air quality, the regions that support and prevent living comfort were defined. In these regions, simulations were made for wind and treeless canyons using wind fluid. Research results show that fuel consumption is more dominant than street geometry. When the relationship between the housing pattern and the air quality was examined, it was found that the site and the detached type of housing pattern were more efficient than the type of apartment buildings because of planned construction. Simulations for street canyons showed a decrease in pedestrian level compared to roof level at wind flow rate. It was investigated that there was a decrease of 23% of the treeless area and 25% in the forested area, supporting the quality of life. It was observed that there was a 29% decrease in treeless area and a 57% decrease in forested area, preventing the living comfort. Wind fluid varies according to the canyon characteristics. This situation has a significant impact on the distribution of pollutants. Wind direction, wind speed, building heights, distance between buildings, street orientation, street lengths, plant status were found to be important parameters.