Akgöl formasyonu şeyllerinin hidrokarbon kaynak kaya potansiyeli (Küre, İnebolu)

Abstract

Akgöl Formasyonu Türkiye?nin Batı Karadeniz bölgesinde yer alan Küre-İnebolu arasında yüzeylemektedir. Bu alan aynı zamanda Alp orojenik kuşağındaki Batı Pontidler olarak da anılmaktadır. Akgöl şeylinin hidrokarbon potansiyelinin belirlenmesi amacı ile anılan bölgede yüzeyleyen stratigrafik istif litolojik özelliklerine ve şeyl-kumtaşı oranlarına göre dört bölümde (Küre A, Küre B, Küre C, Küre D) incelenmiş ve uygun seviyelerden örnekler alınmıştır. Örnekler üzerinde TOK ve Rock-Eval piroliz, C, H, N, S, O ve Kül analizleri ile X-RD tüm kayaç ve kil fraksiyonu analizleri yapılmıştır. Tüm kayaç analiz sonuçlarına göre şeyllerin içerdiği bileşenler kuvars, feldispat, mika ve kil mineralleri ve eser oranda kalsittir. Saptanan kil mineralleri illit, kaolinit ve klorittir. Şeyllerin IC ve SR değerleri sırasıyla 0,30-0,42, 2,40-5,89 arasında olup, ?Ankizon?dadır. TOK içeriği 0,16-4,29 arasında olup, ekonomik sınırın üzerinde organik madde içermektedir. Rock-Eval Piroliz sonuçlarına göre; güncel organik madde tipi ?Tip IV? kerojen şeklindedir. Görsel kerojen tayini çalışmalarında ?kalıntı/ölü organik madde? tespit edilmiştir. Ölçülen random yansıtması değerleri 1,53 ile 2,53 arasında değişmekte olup, ortalama değer ?1,92?dir. Tmax bazlı hesaplanan vitrinit yansıtması değerlerine (>2,2%) göre Akgöl şeylleri ?aşırı olgun? ve ?kuru gaz oluşum zonu?ndadır. Bu çalışmanın ana hedefi, Akgöl şeyllerinin şeyl gaz potansiyelini belirlemektir. Akgöl şeyllerine ait tüm analiz sonuçları şeyl gaz parametrelerine uyarlanmış ve dünyada iyi bilinen, başarılı şeyl gaz sistemleri ile karşılaştırılmıştır. Akgöl şeylleri gerekli TOK miktarına sahip, fakat ?kuru gaz oluşum (metajenez) zonu?ndadır (>%1,8 VRo). Kil bileşenleri oranının %40-50?den fazla olması, silika bileşenlerinin ise %20-23 civarında olması, Akgöl şeylleri için gaz üretiminde dezavantaj olarak görünmektedir.Anahtar Kelimeler: Akgöl Formasyonu, Hidrokarbon kaynak kaya potansiyeli,Şeyl gaz, Organik jeokimya, Organik petrografi.

During evaluation of the hydrocarbon potential of the Akgöl shales, stratigraphic column has been determined as four different parts (Küre A, Küre B, Küre C, Küre D) due to their lithological properties and shale-sandstone ratio. A total of 21 surface samples were analyzed to determine their organic geochemical characteristics. For this, the total organic carbon content (wt%), Rock-Eval Pyrolysis, elemental analysis and whole rock, X-Ray Diffraciton analyses were performed. TOC values are between 0,16 and 4,29, Rock-Eval Pyrolysis data show that the organic matter type is ?Type IV? and thermally over mature. This is consistence with illite crystallinity values and sharpness ratio of chlorites implay the ?Anchizone?. Measured vitrinite reflectance values range from 1,53 to 2,53 %Ro and the mean Ro is 1,92%. In addition the calculated Tmax based vitirinte reflectance values are over 2,2% VRequivalent indicating ?dry gas zone?. All organic geochemical results obtained from Akgöl shales, then have been determined in order to their shale-gas potential and correlated with the best exhibit known shale gas plays of the world. Consequently, although the Akgöl shales have enough TOC contents, their organic maturity values over than 1,8 %VRo. In addition to this, th high clay mineral contents (~40-50%) and low silica mineral contents (about 20-25%) indicate that the Akgöl shales have some disadvantages for shale-gas production.Keywords: Akgöl Formation, Hydrocarbon source rock potential, Shale gas, Organic geochemistry, Organic petrography.