Pars (Panthera pardus)`ın Kuzeydoğu Anadolu`daki yaşam alanı kullanımı

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ülkemizin en büyük yırtıcı kedi türü olan Pars'ın Kuzeydoğu Anadolu'da yaşam alanı kullanımını ortaya koymaktır. Kuzeydoğu Anadolu'da öncelikle arazi deneyimlerimize ve vatandaşlardan gelen ihbarlara dayalı olarak 11 örnekleme alanı belirlenmiştir. Toplam alanı 465.000 hektar olan örnekleme alanlarında, 321 günlük arazi çalışması yapılmıştır. Arazi çalışmalarında doğrudan ve dolaylı gözlem yöntemleri kullanılmıştır. Doğrudan gözlemler, fotokapan kullanımının yanısıra her biri iki kişiden oluşan bir veya iki ekip tarafından nokta ve hat boyu gözlemleriyle gerçekleştirilmiştir. Dolaylı gözlemlerde Pars'a ait ayak izi, dışkı, eşinme, tırmalama, idrar, besin artığı gibi iz ve belirtilerden yararlanılmıştır. Ayrıca, örnekleme alanlarında, güvenlik güçleri tarafından çekilen Pars'a ait termal kamera görüntülerinden de faydalanılmıştır. Araştırmalar sonucunda bir örnekleme alanında fotokapan fotoğrafları, iki örnekleme alanında termal kamera görüntüleri, yedi örnekleme alanında ise ayak izleri, dışkı, eşinme ve tırmalama izlerine ulaşılmıştır. Pars'a ait veri elde edilen örnekleme alanlarının yaşam alanı tipi ve besin özellikleri dikkate alındığında Pars'ın yaşam alanı olarak; bozuk orman alanları, kayalık alanlar, akarsu ekosistemleri, mera-otlak alanları ve alpin çayır alanlarını kullandığı belirlenmiştir. Örnekleme alanlarında yılın tamamı dikkate alındığında en yoğun bulunan besin türlerinde ilk sırayı genelde Yaban domuzu (Sus scrofa) alırken, bunu Yaban keçisi (Capra aegagrus), Çengel boynuzlu dağ keçisi (Rupicapra rupicapra), Karaca (Capreolus capreolus) gibi büyük av türleri izlemektedir. Bu büyük av türleri yerine göre sıralaması değişmekle birlikte Pars'ın alan seçiminde de etkili olmaktadırlar. Bölgede Pars popülasyonlarını tehdit eden başlıca unsurların, tür ile ilgili bilgi eksikliği, kaçak av, habitat kayıpları, yırtıcı baskısı, bilinçsiz ormancılık faaliyetleri, yollar, tarımsal ilaçlar, çevre kirliliği, plansız ve aşırı otlatma ve yoğun yaylacılık faaliyetleri olduğu belirlenmiştir.

The aim of this study is to determine habitat using of Leopard, the largest cat species of Turkey, in the Northeastern Anatolia.First of all, 11 sampling areas have been selected in Northeastern Anatolia primarily based on our own experience, along with denouncements received from locals. In sampling areas with a total area of 465.000 hectares, field studies were completed in 321 days. Direct and indirect observation methods have been used during the field studies. Besides using camera traps, direct observations were conducted by one or two teams, each of which consisting of two experts conducting point and transect line observations. Traces and signs such as tracks, scats, scratches, scrape, urine and carcasses belonging to Leopard were used in indirect observations. Thermal camera records belonging to the species obtained by security forces have also been used in sampling zones.Camera traps from one sampling area, thermal camera records from two sampling areas and Leopard tracks, scats, scrapes and scratches from seven sampling areas were obtained accordingly. Considering the habitat and feed properties of the sampling areas that provided evidence of leopard existence; it was concluded that the species preferred degraded forest areas, rocky areas, river ecosystems, pasture-grazing areas and alpine meadows as its own habitat. When the year round preference of feed was considered within the sampling areas, Wild boar (Sus scrofa) usually took the first place, followed by ungulates such as Wild goat (Capra aegagrus), Chamois (Rupicapra rupicapra) and Roe deer (Capreolus capreolus). These ungulates species were found to be playing an important role in leopard's habitat selection, though it was observed to change regarding the related area.Factors threatening the leopard population within the region have been found to be the lack of knowledge of species, illegal hunting, habitat loss, other predators, improper forestry practises, roads, agricultural pesticides, environmental pollution, unplanned and over grazing and intensive human utilization of high plateaus.