Uç değerler teorisi ve Türkiye deprem verisi üzerine bir uygulama

Abstract

Bu çalışmada, Uç Değer Teorisi (UDT) geniş olarak incelenmiştir. Uygulamada günümüzde popüler olan hidroloji, meteoroloji ve ekonomi üzerine yapılan çalışmaların aksine Türkçe literatürde daha önce uygulaması bulunmayan UDT'nin deprem verileri üzerine analizi yapılmıştır. UDT geçmişte meydana gelen sınırlı sayıdaki beklenmeyen uç olaylardan hareketle gelecekte bu olayın meydana gelme olasılığını bilimsel bir yolla açıklamaktadır. Gerçekleşme olasılığı çok düşük fakat etkileri çok büyük olan bu olayların tahmini son derecede önemlidir. Özellikle ülkemiz gibi doğal afetlerle iç içe yaşayan ülkelerde belirlenen bir zaman aralığında belirli bir büyüklüğün üzerinde deprem olma olasılığının, belli hata payı içerisinde tahmini gerek kamu sektörü gerekse de özel sektör için ekonomik ve sosyal yönden çok büyük avantaj sağlayacaktır. Çalışmamızda 1900-2014 yıllarında meydana gelen deprem verileri esas alınmış ve UDT tahmin yöntemlerinden Bloktaki Değerlerin En Büyüğü (BDEB) ve Eşik Seviyesini Aşan Değerler (ESAD) yöntemleri kullanılarak 50 ve 100 yıllık tahminler elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Uç Değerler Teoremi, Bloktaki Değerlerin En Büyüğü Yöntemi, Eşik Seviyesini Aşan Değerler Yöntemi, Deprem.

In this study, Extreme Value Theory (EVT) has been studied broadly. In practice, contrary to the popular applications (hydrology, meteorology, economy, etc.) we did an analysis of the seismic data which is new in the Turkish literature.EVT describe the possibility of occuring the future movements of extreme events which formed in the past in a limited number. It is extremely important to estimate probability of realization of these events which is very low probabilty but huge effects. Especially like our country, countries intertwined with natural disasters, the estimate of possible eartquakes size and time interval is very imported and also provide a great advantage to public and private sector.In our study data were basis of earthquakes in the years 1900-2014. With using the EVT estimation methods (BM(Blok Maksima) and POT(Peak Over Threshold)) obtained 50 and 100 years estimations.Key Words: Extreme Value Theory, Blok Maksima, Peak Over Threshold, Earthquake.