Bazı makroekonomik göstergelerle tüketici fiyat endeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye örneği

Abstract

Çalışmada, 2010:01-2018:08 yılları arası Türkiye ekonomisinin önemli göstergelerinden tüketici fiyat endeksi, yurt içi üretici fiyat endeksi, perakende satış hacim endeksi ve sanayi üretim endeksi arasındaki ilişki araştırılmıştır. Serilerin durağanlığı Dickey-Fuller birim kök testi yardımıyla incelenmiştir. Serilerin her biri birinci dereceden bütünleşik olarak belirlenmiştir. Değişkenler arasındaki olası eşbütünleşme ilişkisi Johansen eşbütünleşme yöntemiyle araştırılmıştır. Eşbütünleşme analizi sonucunda, seriler arasında uzun dönemli denge ilişkisi olduğu tespit edilmiştir. Daha sonra fark serileri kullanılarak vektör hata düzeltme modeli kurulmuştur. Bu model üzerinden vektör otoregresyon modeli ve Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Etki tepki fonksiyonları ile varyans ayrıştırması sonuçları ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Granger nedensellik analizi sonuçlarından, %10 yanılma düzeyinde tüketici fiyat endeksinin sanayi üretim endeksinin bir nedeni olduğu sonucuna varılmıştır. Uzun dönemli nedensellik analizi sonucundan ise tüketici fiyat endeksinde uzun dönemli nedensellik olduğu belirlenmiştir.

In this study, the relationships between the important indicators of Turkey's economy, such as the consumer price index, the domestic producer price index, the retail sales volume index and the industrial production index have been investigated for the period of 2010:01-2018:08. Stationary of the series has been determined by the Dickey-Fuller unit root test. All of the series have been found as the first degree integrated. The possible cointegration relationship among the variables has been examined by the Johansen cointegration method. As a result of the cointegration analysis, it has been inferred that there is a long term equilibrium relationship between the series. Then, vector error correction model has been established by using the difference series. Vector autoregression model and Granger causality analysis have been performed by using this model. The results obtained by the impulse response functions and variance decomposition have been studied in detail. It has been concluded that there is a uni-directional relationship from the consumer price index to the industrial production index at 10% significance level and that there is a long-term causality relationship for the consumer price index.