Al-Adim Havzası hidrolojik modelinin kurulması ve Al-Adim baraj rezervuarının işletme çalışması

Abstract

Bu çalışmada, Al-adim Havzası, kısıtlı gözlem gerçekleştirilen bir havza örneği olarak alınmıştır ve debi tahminleri için gerekli meteorolojik verilerden sadece yağış yükseklikleri kullanılmıştır. Al-adim Barajı Dicle Nehri'nin bir kolu olan Al-adim kolu üzerinde kurulmuş olup Irak'ın Diyala ilinde bulunmaktadır. Havza sınırları üç ilde (Kerkük, Süleymaniye ve Diyala) yer almaktadır. HEC-HMS programı yardımıyla kurulan hidrolojik modelde SCS Yüzey Akış Eğri Numarası (CN) yöntemi ile akım tahminleri elde edilmiştir. CN hesaplamak için arazi kullanımı/örtüsü ve toprak tipi haritaları WMS programı kullanılarak temin edilmiş ve işlenmiştir. Ayrıca Al-adim Barajı rezervuar işletme çalışmalarını gerçekleştirebilmek ve hidroelektrik enerji potansiyelinin belirlenebilmesi amacıyla MATLAB programında bir simülasyon modeli geliştirilmiştir. Havza model sonuçlarının ve rezervuar işletme çalışmalarının sonuçları r2 ve NSE istatistiksel dağılımları ile değerlendirilmiş olup güvenilir sonuçlar elde edilmiştir. Havza modeli için r2=0.888, NSE=0.874 değerleri elde edilmiştir. Rezervuar işletme çalışmaları için geliştirilen Simülasyon Model'ine girilen HEC-HMS'den elde edilen aylık akım debileri ile gözlenmiş debiler kullanılarak elde edilen değerlerin sonuçları arasında kurulan r2 ve NSE değerlerinin her ikisi de 0.93'den büyük çıkmıştır. HEC-HMS'den elde edilen yeterli güvenilirlikteki çıktıların MATLAB'da kurulan simülasyon modelinde farklı alternatif hidrolojik senaryolar için girdi olarak kullanılabileceği belirlenmiştir.

In this study, Al-adhaim Basin was taken as an example of a basin with limited observation, only precipitation weights were used from the meteorological data for flow estimations. The Al-adhaim Dam is located on the Al-adhaim branch, a branch of the Tigris and is located in the Diyala province of Iraq. The basin outlines are located on three provinces (Kirkuk, Suleymaniyah and Diyala). In the hydrological model established with the help of the HEC-HMS program, flow estimations were obtained by SCS Surface Flow Curve Number (CN) Method. Land use/cover and soil type maps were obtained and processed by using the WMS program to calculate CN. In addition, a simulation model has been developed in MATLAB program in order to accomplish the reservoir operations of Al- adhaim Dam and also to determine the hydroelectric potential.The results of basin model and reservoir operation studies were evaluated with r2 and NSE statistical distributions and reliable results were obtained. For basin model, r2 = 0.888, NSE = 0.874 values were obtained. The monthly flow rates obtained from the HEC-HMS imported into the Simulation Model developed for reservoir operation studies and the r2 and NSE values between the values obtained by using observed flow rates were greater than 0.92. As a result, it has been determined that the outputs with sufficient reliability obtained from HEC-HMS can be used as input for different alternative hydrological scenarios to the simulation model established in MATLAB.