19. yüzyılda Avrupa`nın sanayileşmesine bir yaklaşım: İngiliz paradigması ve teknolojinin yayılması

Abstract

İÜ ÖZET Bu çalışmada Avrupa'nın 19. yüzyıldaki sanayileşmesi bir paradigmatik olgu olarak nitelendirilen ingiliz Sanayi Devriminden hareketle incelenmeye çalışılmıştır. Teknolojik gelişmeler ve sanayileşme süreci arasındaki karşılıklı ilişki ve bu ilişkinin bir sonucu olarak oluşan fabrika sistemi içindeki kapitalist kitle üretimi ingiliz Sanayi Devrimiyle birlikte ortaya çıkmış; bu konunun üzerinde yoğunlaşılması modern sanayinin Avrupa 'daki kuruluşu ve gelişiminin açıklanabilmesini olanaklı hale getirmiştir. Bu bağlamda, çalışmanın ilk bölümünde ingiliz Sanayi Devrimine yolaçan çeşitli sosyo-ekonomik nedenler kısaca incelenmiş; ikinci bölümde ise İngiltere'nin sanayileşme süreci içinde ortaya çıkan teknolojik buluşlar ve bu buluşların üretim süreçlerine yayılmasıyla sanayinin kapitalist anlamda yeniden örgütlenmesi konusuna ağırlık verilmiştir. Son bölüm, İngiltere'den kaynaklanan sanayileşme dalgasının Kıta Avrupası'na nasıl yayıldığının incelenmesine ayrılmıştır. Bu bölümde, Kıta Avrupası ülkelerinin sanayileşme çabaları İngiltere'yle karşılaştırmalı olarak verilmeye çalışılmış; bu ülkelerin İngiltere'nin kullandığı yeni teknolojileri ve sanayinin kapitalist anlamda yeniden örgütlenmesini kendiiv sanayileşme süreçlerinde ne dereceye kadar özümleyebildikleri araştırılmıştır. Kısacası, bu çalışmada geliştirilen yaklaşımla Avrupa'nın 19. yüzyıldaki sanayileşmesine `global` bir bakış açısı getirilmeye çalışılmış ve bunu yaparken de teknolojik değişiklikler ile sanayileşme süreci arasındaki birbirini karşılıklı olarak dönüştüren ilişkiden büyük ölçüde yararlanılmıştır.

SUMMARY In this study, 19 Century European Industrialization was tried to be examined basing on the British Industrial Revolution which is defined as a paradigmatique phenomenon. Bilateral relation between the technological developments and the industrialization process together with the capitalist mass production in the factory system as a result of this relation was emerged during the Industrial Revolution. Therefore, concentration on this subject made the explanation of the establishment and evolution of the modern industry in Europe be possible. In this context, in the first chapter of the study, various socio-economic reasons which brought about the British Industrial Revolution was 'briefly examined, and in the second chapter, the emphasis is given to the technological inventions and the reorganization of the industry in the capitalistic manner by means of the diffusion of these inventions to the production processes during the British industrialization process. Last chapter was devoted to the examination of how the industrilization process of Britain spread to the Continental Europe. In this chapter, Continental European countries' industrialization efforts was tried to be analysed by making comparison with the British experience.VI Additionally, it was examined that how much these countries absorbed the new technologies used by Britain and the reorganization of the industry in the capitalistic manner in their own industrialization processes. In short, by the help of the approach developed in this study, a `global` perspective was attempted to be generated for the 19 Century European industrialization; meanwhile, bilateral relation between technological changes and the industrialization process which transformates each other was extensively used.