XVI. ve XVII. yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğu`nda Ürdün ve Şam Hac yolu

Abstract

II ÖZET Biz bu çalışmamızda XVI. ve XVII. yüzyıllar arasında Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki Ürdün ve Şam'da bulunan Hac Yollan'nı inceledik. Bu alanda yeterli seviyede çalışma yapılmadığını gördük. Yaptığımız bu çalışma ile sözkonusu bu boşluğu biraz olsun gidermek istedik. Osmanlı İmparatorluğu'nun XVI. ve XVII. yüzyıllarda Ürdün ve Şam'da bulunan Hac Yolu'na ne gibi katkıları olduğunu inceledik. Gördük ki halifeliğin Osmanlılara geçmesinden sonra padişahlar özellikle bu kutsal bölgelere ve İslâmın bu geleneğine büyük önem vermişlerdir. Hac Yolu'nda zamanın şartlarına göre hacılara ne gerekli ise bütün ihtiyaçlarım giderecek faaliyette bulun muşlardır. Emniyetleri, yiyecek, içecek ve kalınacak hanlara kadar hepsini ikmal etmeye çalışmışlardır. O dönemde hacıların uğurlanmasında ve karşılanmasında büyük ve şaşaalı törenler yapılmıştır. Yolculuk sırasında hacıların güvenliği sağlanmış; bir duraktan öbür durağa varıldığında haber gönderilerek hacca ve hacılara ne derece önem verildiği gösterilmiştir. Ayrıca devlet, hacıların rahat yolculuk yapabilmeleri için Şam ve Ürdün'e de konu ile ilgili maddî yardımlar ve görevliler göndermiştir. Bu görevliler hacıların gerekli hizmetlerini yerine getirmişlerdir. Bazen hacılara çeşitli saldırı ve baskınlar olsa da bunlar haca engelleyecek derecede olmamıştır. Ayrıca padişahlar kutsal iki şehre değerli hediyeler ve maddî yardımlar da göndermişlerdir. Hac ibadetinin sonucunda, bütün Müslümanların ekonomik, kültürel ve sosyal hayatlarının hangi şartlar içinde olduğu belirtilerek Müslümanların diğer Müslüman kardeşlerinin dertlerine ortak olduğu gösterilmiştir. Böylece İs lâm dininin bir farzının yerine getirilebilmesi için devletin ne kadar büyük bir sorumluluk altına girdiğini görüyoruz. Sonuç olarak, biz Osmanlıların XVI: ve XVII. yüzyıllarda Hac Yolu'nun sadece Şam ve Ürdün arasındaki kısmının ne durumda olduğu hakkında, inceleyebildiğimiz oranda bilgi vermeye çalıştık. Bu alanda çalışma yapacak olanlara faydalı olursa kendimizi bahtiyar addedeceğiz.

III SUMMARY In this study, we have examined the routes of pilgrimage in Jordan and Syria during the sixteenth and seventeenth centuries, but we have noticed there are not enough studies in this field. İn our research, we have dealt with the activities of the Ottoman Empire retarding the routes of pilgrimage during the sixteenth and seventeenth centuries. There was a remarkable care to the sacred regions and Islamic worship places. The Ottomans also took a great deal of care to provide all the facilities to the pilgrims, such as comfort, peace, food, drink and lodging... etc. They also made special celebrations on the occasion of pilgrimage and even they followed the pilgrims news continuously during the caravan. The Ottoman Sultans sent financial assistance to `the Bado` to facilitate the pilgrims' caravans and they also sent officials for the same purpose to Syria and Jordan. In spite of all the difficulties, the caravans continued their way. The Ottoman Sultans, on occasion of the pilgrimage, sent assistance and gifts for the scientists and religions men in sacred towns (Mecca, Medina and Qudis). As a result of this great care by the Ottoman Sultans to the pilgrimage, in various aspects; political, social, and economic, showed the unification of Islamic religion and its slogans. We have noticed the great care of the Ottoman of undertaking the responsibilities for one of the Islamic duties, that is pilgrimage. In brief, we have done our best to demonstrate the position of the routes of the pilgrimage in Jordan and Syria under the Rule of the Ottomans, hoping that our research will be of great interest in this field to others.