Öğrencilerin ortaöğretim okullarına dağılımını etkileyen zihinsel olmayan faktörler (Bolu ili örneği)

Abstract

ü ÖZET Betimsel nitelik taşıyan bu araştırma ile Bolu ilinde 1995-1996 öğretim yılında ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin bu okulları seçmelerini etkileyen zihinsel olmayan bazı etkenlere ilişkin görüşleri saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma evrenini Bolu ilinde 1995-1996 öğretim yılında ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrenciler oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında temel teknik olarak anket seçilmiştir. Görüşme, inceleme ve tarama gibi diğer teknikler bu tekniğe yardımcı olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler, frekans ve yüzde ile çözümlenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; Anadolu lisesi, Yabancı Dil Ağırlıklı Lise, Anadolu Güzel Sanatlar ve Anadolu Teknik liseleri il'de bulunan en gözde liseleri oluşturmaktadır. Bu okullara devam eden öğrencilerin, diğer liselere devam edenlere oranla, anne ve babalarının eğitim düzeyleri daha yüksek ve daha nitelikli mesleklerde çalışmaktadır. Bu öğrencilerin çoğunluğu bir önceki öğrenimlerini şehir merkezinde tamamlamış, aileleri en uzun süre şehir merkezinde yaşamış, halen il merkezinde oturmakta ve okula, devam edebilmek için barınma sorunu yaşamamaktadırlar. Ayrıca deneklerin seçtikleri okul programlarının, Türk toplumunca cinsiyetlere biçilmiş rollere uygun olduğu görülmektedir. öğrencilerin yansından çoğu devam edeceği okulu kendisi belirlemiştir. Bunu sırasıyla babalan, yakınları ve anneleri izlemiştir. Devam edeceği okulu kendisi belirlemiş olanlar, görece akademik okullarda daha çok, anne-babalannm eğitim düzeyi daha yüksek ve çalıştıktan meslekler daha niteliklidir. Deneklerin okul seçimini etkileyen okula ilişkin olan ve olmayan nitelikler; okul türlerine, anne-babanın eğitim düzeyine ve çalıştığı mesleğin niteliğine göre değişmiştir. Anne ve babanın eğitim düzeyi ve çalıştığı mesleğin niteliği yükseldikçe, okullanna `olculun üniversite sınavlanndaki ünü` ve `üniversite sınavını kazanabilmek`İÜ seçeneklerine dayalı olarak kayıt yaptırmış olanların oram, anne ve babanın eğitim düzeyi ve çalıştığı mesleğin niteliği düştükçe okullarına `mezunların iş bulma kolaylığı` ve `üniversite sınavını kazanamama olasılığına karşı bir meslek edinmek` seçeneklerine dayalı olarak kayıt yaptırmış olanların oranı artmaktadır. Deneklerin çoğu okullarının beklentilerini kısmen gerçekleştireceğini ve gelecekteki yaşam düzeylerinin ailelerinin bu günkü durumuna oranla biraz yüksek ile çok daha yüksek olacağı görüşündedir ve yansına yakını okullarndan memnundur. Ancak. bu durum, denek ailelerinin eğitim düzeyi ve mesleğinin niteliğine göre farklılaşmıştır. Benzer şekilde yaşamda başarılı olmak için gerekli görülen öğrenim düzeyi ve yabancı dilin önemine ilişkin görüşler, ailelerin eğitim düzeyi ve mesleğinin niteliğine göre yabancı dil için `önemli` ile `çok önemli`, gerekli öğrenim düzeyi için `lisans` ile lisans üstü` arasında değişmiştir. Anne ve babalarının eğitim düzeyi ve mesleksel niteliği daha yüksek olanlar ve akademik program uygulayan liselerde öğrenim görenlerin; yaşamda başarılı olmak için yabancı dili önemli bulma düzeyleri ve gerekli gördükleri öğrenim düzeyleri diğerlerine oranla daha yüksektir. Deneklerin hemen tamamına yakını üniversitede okumak istemektedir.Çok küçük bir grup üniversitede okumak istemediğini belirtmektedir. Üniversitede okumak istemediğini belirten bu denekler, Endüstri Meslek, Ticaret Meslek, Anadolu Aşçılık Meslek ve îmam Hatip liseleri öğrencileridir. Üniversite okumak isteyen öğrencilerin yansına yakını üniversite sınavlanna kendisi çalışarak hazırlanırken bunu dersaneye ' devam edenler izlemektedir. Anne ve babalannın eğitim düzeyi ve mesleksel niteliği daha yüksek olanlar ve akademik program uygulayan liselerde öğrenim görenlerin çoğunluğu; üniversite sınavlanna dersaneye devam ederek hazırlanırken, diğerleri bireysel çalışma ve okullann açtığı kurslarla hazırlandıklarım belirtmişlerdir. Deneklerin üniversite okumak istedikleri fakülteler arasında ilk sıralan eğitim, mühendislik, tıp ve eczacılık fakülteleri almıştır. Anadolu ve Yabancı Dil AğırlıklıIV liseleri öğrencilerinin yansına yakını tıp ve eczacılık, Anadolu Teknik Lisesi öğrencilerinin tamamına yakını mühendislik fakültelerinde, Anadolu Mahalli İdareler Meslek ve Kız Meslek liseleri öğrencilerinin yansından çoğu eğitim fakültelerinde öğrenim görmeyi istemektedir. Annelerinin eğitim düzeyi yükseldikçe tıp ve eczacılık fakültelerinde okumak isteyenlerin oranı artmıştır. Mühendislik ve eğitim fakültelerinde okumak isteyenler içinde en yüksek oran babalannın eğitim düzeyi lisans ve lisans üstü olanlara, tip ve eczacılık fakültelerinde ise, lise olanlara aittir.

vıı Nearly half of the students of the Anatolian and Private schools wanted to get their undergraduate education in faculties of medicine and farmacy; most of students of Anatolian Tecnical High Schools prefered faculties of engineering, and more them half of the students in administrative high schools and vocational schools for girls wished to attend education faculties. Students whose mothers' educational levels were high wanted to get their undergraduate education in the faculties of medicine or farmacy. Students whose fathers' education level was undergraduate and graduate wanted to get their undergraduate education in the faculties of engineering and education. But students, whose fathers were high-school graduates, prefered to get their higher education either in the school of medicine or pharmacy.