Eğitim düzeyi, cinsiyet, boşanma nedeni ve sosyal statünün kadının boşanma isteğine ilişkin algılar üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada, boşanmaya ilişkin algılar incelenmiştir. Araştırmada ele alınan temel değişkenler, boşanmak isteyen kadının sosyal statüsü, boşanma nedeni, deneğin eğitim düzeyi ve deneğin cinsiyetidir. Araştırma 320' si ilkokul, 320' si üniversite mezunu olmak üzere toplam 640 kişi ile yürütülmüştür. Her iki grupta da deneklerin yarısı kız yarısı erkektir. Araştırmada veri toplama aracı olarak, boşanmak isteyen bir kadının sosyal statüsü ile boşanma nedeninin değişimlendiği, sekiz öykü kullanılmıştır. Bu öykülerin ilkinde, evde dışarıya iş yapan ve ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocasından dayak yiyen kadın, ikinci öyküde evinde dışarıya iş yapan ancak evde kendisinden beklenen (temizlik, yemek vb.) işleri aksattığı gerekçesi ile kocası tarafından azarlanan/ aşağılanan, üçüncü öyküde herhangi bir geliri olmayan (ev hanımı) ve ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocasından dayak yiyen kadın, dördüncü öyküde herhangi bir geliri olmayan (ev hanımı) ve ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocası tarafından aşağılanan, azarlanan, beşinci öyküde prestiji düşük bir işi olan ancak ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocasından dayak yiyen kadın, altıncı öyküde prestiji düşük bir işi olan ancak ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocası tarafından aşağılanan, azarlanan, yedinci öyküde prestijli bir işte çalışan ve ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocasından dayak yiyen ve son olarak prestijli bir işte çalışan ve ev içi sorumluluklarını ihmal ettiği gerekçesi ile kocası tarafından azarlanan, aşağılanan kadınlar betimlenmiştir. Deneklerden, boşanmak isteyen kadını ve boşanmaya neden olan davranışı yapan erkeği ne ölçüde haklı gördüklerini 5 basamaklı ölçekler üzerinde değerlendirmeleri istenmiştir. Elde edilen verilere 4X2X2X2 Faktörlü Deney Desenine uygun varyans analizi uygulanmıştır.m Araştırma sonunda ortaya çıkan bulgular, ilkokul ve üniversite mezunlarının, çeşitli statüdeki kadınların boşanma isteğini ne derecede haklı algıladıkları cinsiyetten bağımsız olarak karşılaştırıldığında, ilkokul mezunlarının yüksek prestijli işlerde çalışan kadınları, üniversite mezunlarının düşük prestijli işlerde çalışan kadınları daha fazla haklı olarak algıladıklarını görülmüştür. Üniversite ve ilkokul mezunlarının boşanmaya ilişkin algıları, boşanma nedeni açısından karşılaştırıldığında, üniversite mezunlarının azarlanan ev kadınları ile düşük prestijli işte çalışanları dövülenlere göre daha haklı algıladıkları, dayak koşulunda ise, evinde dışarıya iş yapan ve prestiji düşük işlerde çalışan kadınları diğer statüdeki kadınlardan daha haklı olarak algıladıkları tespit edilmiştir. İlkokul mezunları çalışan kadınları azarlandıkları, ev kadınlarım da dövüldükleri durumlarda daha haklı bulmaktadırlar. Ancak, düşük prestijli işlerde çalışan kadınların dövüldükleri değil azarlandıkları durumda daha haklı olduklarına inanmaktadırlar. Araştırma bulguları, boşanmaya neden olan davranışı yapan erkeğin haklı algılanması açısından incelendiğinde, ilkokul mezunlarının üniversite mezunlarına göre, erkeklerin de kadınlara göre erkeği sözel veya fiziksel şiddet uygulamakta daha fazla oranda haklı olarak algıladığı görülmüştür. Çeşitli statülerdeki kadınların kocasının boşanmaya neden olan davranışı yapmakta ne derece haklı bulunduğu, eğitim düzeyi ve cinsiyete göre karşılaştırıldığında ilkokul mezunu erkek deneklerin ilkokul mezunu kadın deneklere göre prestiji yüksek işe sahip kadının kocasını diğer sosyal statüler karşısında daha haksız bulurken, üniversite mezunu kadın deneklerin prestiji düşük işe sahip kadının kocasını, erkek deneklerin ise evinde dışanya iş yapan kadının kocasını daha haksız bulduğu tespit edilmiştir. Üniversite mezunları boşanma nedeni açısından karşılaştırıldığında, kadın deneklerin sözel şiddet uygulayan kocayı, erkeklerin ise tam tersine fiziksel şiddet uygulayan kocayı daha haklı algıladıkları görülmüştür.IV İlkokul mezunu erkek denekler kadın deneklere göre hem dayak hem de azar söz konusu olduğunda boşanmaya neden olan davranışı yapan kocayı daha haklı algılamıştır. Boşanma nedeninin dayak olması durumunda ilkokul mezunu kadınlar üniversite mezunu kadınlara göre boşanmaya neden olan davranışı yapmakta erkeği daha fazla oranda haklı olarak algılarken, boşanma nedeninin azar olması durumunda ilkokul mezunu erkeklerin üniversite mezunu erkek deneklere göre boşanmaya neden olan davranışı yapmakta daha fazla oranda haklı olarak algıladığı görülmüştür. Fiziksel şiddet uygulayan erkeğe verilmesi uygun görülen ceza açısından bakıldığında erkeklerin kadınlara göre daha fazla ceza verilmesinden yana oldukları görülmüştür. Elde edilen bulgular ilgili kaynakların ışığı altında tartışılmıştır.

The present study was carried out to investigate perceptions towards the divorce. The variable of main interests were the social status of woman who wants to divorce, the reason of divorce and the sex and education level of the perceiver. The study was carried out 320 (160 males and 160 females) primary school and 320 (160 males and 160 females) university graduates. Eight different version of a story that described a woman who decides to divorce were used for date collection. Each subject read one version of the story in which social status of women and reason of divorce request were manipulated and then indicated on a five point scale the degree to which he/she approved the women's decision. The manipulated social status ranged from housewife to a high prestige job while the reason for divorce request was either physical or verbal assault. Three separate 4x2x2x2 factorial analysis of variance were used to analyse the data. The results showed that in general females' and university graduates' approval rates of the woman's decision were higher than those of males and primary school graduates. The research results of the comparison, without considering sex variable of primary school and university graduates' approval to divorce request of the women which are holding various status, showed that while the primary school graduates approve the women in prestigious jobs, university graduates approve those in lower prestigious jobs. The comparison between the perception of the university and primary school graduates to the divorce request due to its reason indicated that the university graduates' approve the housewives and those who are working in low prestigious jobs more in case of insult while in case of battering approve the women who do homebased work and who are working in low prestigious jobs more than the onesVI holding the other statuses. Primary school graduates approve the working women more in case of insult while approve the housewives more in case of battering. On the other hand, they approve women who are working in low prestigious jobs more in case of insulting than battering. The research results showed that the primary school graduates approves the verbal and physical violence against women more than the university graduates as men approve it more than the women. The comparisons of the approval of the husband's behaviour, which causes divorce, against women holding various statuses by sex and education showed that primary school graduate men subjects disapprove the husbands behaviour more if the women is holding a high prestigious job. On the other hand university graduate female subjects disapprove the husband's of the women who are holding low prestigious jobs more while male subjects disapprove the husband's of the women doing homebased work more. The comparison of university graduate male and female subjects' perception of divorce reasons showed that female subjects approve the verbal violence of the husbands more and in opposite to that male subjects approve physical violence of the husband. Primary school graduate male subjects approve battering and insult actions of the husbands which causes divorce more than the female subjects. In case of battering as the reason of divorce, primary school graduate female subjects perceive husbands action more reasonable than the university graduate subjects. However in case of insult as the reason of divorce, primary school graduate male subjects perceive husbands action more reasonable than the university graduate subjects.vıı The analysis on the proper punishment of the husbands who use physical violence against their wife's showed that male subjects are in favour of more penalty to be given to the husband than the female subjects. The results taken from this research study are discussed in the light of the related literature.