Karaman`da Karabaş Veli Külliyesi

Abstract

ÖZET Anadolu Türk mimarisi içinde dini yapıların önemli bir grubunu tarikat yapıları oluşturmaktadır. Tarikat yapılarının belli bir tarikata bağlı dervişlerin bir arada yaşadıkları, dini ibadet, ayin yaptıkları ve yolcuları misafir ettikleri bir dini kuruluş oldukları göz önüne alınırsa, her dönemde bazı farklarla aynı görevleri yaptıkları ve bu göreve uygun bir teşkilata sahip oldukları düşünülebilir. Aynı zamanda bu yapılar şeyh ve dervişler aracılığı ile toplumsal bir görev üstlenmişlerdir. Bütün tarikatların amacı Allah'a ulaşmaktır. Bu amaç için izlenen yollarda farklılıklar olması, yapıların da değişik biçimlenmesini sağlamıştır. Bu sebeple tarikat yapılarında belli bir sınıflama ve sınırlandırma yapmak oldukça güçtür. Halvet, bireyin tek başına dünya ile ilişkisini keserek, bütün düşünceleri ile Allah' ulaşmasıdır. Halveti Tarikatında esasında kişinin tek başına halvete çekilmesi dışında toplu zikirlerin de yapılması, yapılardaki mekanların biçimlenmesinde eyvan, hücre ve ortak kullanım alanı olan bir merkezi mekanı oluşturmuştur. Orta mekanın etrafında yer alan hücreler bütün Halveti tekkelerinde olduğu gibi halvet hücresi olarak konumlanmıştır. 14. yüzyılda Karamanoğulları Beyliğinin Anadolu'daki, etkinliği, Karaman, Konya çevresinin hareketliliği içerisinde Halveti Tarikatı ve tarikatın bir yapısı olan Karaman Karabaş Veli Tekkesi'nin işlevi tartışılarak bu çalışmada çözümlenmeye çalışılmıştır.

SUMMARY In Anatolian Turkish arhitectural the important group of religional buildings is formed by dervish order. Thinking that dervish order buildings are the places where dervishes, related to any specific dervish order, live together, make relioganal worship and rite, and put visitors up, it can be thought that they own an appropriate organization for this work and having same duties with little differences every term. At the same this buildings took on a social duty with agenciy of dervishes and sheikhs. The aim of all dervish order is to reach God. The differences between the ways followed for this aim, causes differences between buildings. Because of this, it is hard to make classification and restriction at dervish order buildings. Becoming unrelated with world and reaching God with all thoughts is called halvet. At principle of Halveti Dervishorder, not only being in halvet for an individual but also gathered worship, caused buildings to have court, cell and a center for common use. Cells around the middle residence, like all Halveti Tekkes located as Halvet cell. The effect of Karamanogullari Govermental at Anatolia in 14th century, is tried to analysied in this study by dervish order in the activity of Konya and Karaman and discussing the function of Karaman Karabaş Veli Tekke.