1980 askeri müdahalesi`nin basında meşrulaştırılması: Hürriyet ve Cumhuriyet gazeteleri örneği

Abstract

ÖZET: 1980 Askeri Müdahalesi'nin Basında Meşrulaştırılması tezi, Hürriyet ve Cumhuriyet Gazeteleri'nin 1980 Askeri Müdahalesi'nin yapıldığı ilk günden başlamak üzere, bir aylık periyotları taranarak araştırılmıştır. Sözkonusu gazetelerin yayın anlayışları arasındaki farklılık da gözönünde bulundurularak, askeri müdahale haberlerinin her iki gazetedeki farklılıklarına dikkat çekilmiştir. Bu çalışmanın kuramsal çerçevesinin temelini Gramsci'nin `hegemonya` kavramı oluşturmuştur. Hegemonya, devletin, tekelinde bulunan fiziki güç kullanma olanağı dışında eğitim, basın, hukuk, kültür gibi ideolojik üstyapı kurumlarım kullanarak toplumun rızasını oluşturulmasıdır. 1980 Askeri Müdahalesi sırasında iktidarı elinde bulunduran TSK'nın da elindeki silahlı güce rağmen, yapısal ve tarihsel özelliklerinden dolayı, toplumun rızasını sağlamaya çalıştığı öne sürülmüştür. Bu çalışmada, Althusser'in devletin ideolojik aygıtları olarak tanımladığı, çoğunluğun rızasını sağlamaya yardımcı olan üstyapı kuramlarından yazılı basın ele alınmıştır. Basın, bu anlamda, toplumsal olayları bizlere yansıtan araçlar olmayıp, toplumsal güç/iktidarın kurulduğu, inşa edildiği araçlar olarak tanımlanmıştır. Çalışmanın sonucunda Hürriyet ve Cumhuriyet gazetelerinin incelenen sayılarında Askeri Müdahale hakkında herhangi bir muhalefete rastlanmadığı aksine müdahaleyi zaman zaman destekler nitelikte politikalar izlendiği tespit edilmiştir. Özellikle Hürriyet Gazetesi'nin Cumhuriyet Gazetesi'ne göre daha belirgin bir şekilde TSK'nın yanında ve onu destekler nitelikte haber yaptığı gözlemlenmiştir. Cumhuriyet Gazetesi'nin ise Hürriyet Gazetesi'ne göre orduya daha mesafeli durmaya çalışmakla beraber, herhangi bir muhalif tavır içine girmediği tespit edilmiştir. Sonuç olarak TSK, 1980 Askeri Müdahalesi'ni gerçekleştirdiği sırada yaptığı müdahaleyi meşrulaştırmak amacıyla can ve mal güvenliğinin, ülkenin birlik ve bütünlüğünün tehlikeye girmesi, Atatürk İlke ve inkılaplarının korunması gibi tanımlamaları zaman zaman askeri müdahalenin nedeni, zaman zaman sonucu olarak göstermiştir. Bu meşrulaştırma söyleminin özellikle Hürriyet Gazetesi'nde başarılı bir şekilde kullanıldığı belirtilebilir.

ABSTRACT The subject of this thesis is to investigate the legitimating of 1980 military intervention on the media. In order to achieve this goal two Turkish newspapers, 'Hürriyet' and `Cumhuriyet', were investigated by taking the interpretation differences into account for one month period starting from the first day of '1980 military intervention'. Gramsci's hegemony concept constitutes the hypothetical base of this work. 'Hegemony' constitutes the public consensus using ideological superstructure societies such as education, media, law, culture except for physical forcing possibility available under monopoly of the government. Gaining public will and respect was also an issue for the TSK(Turkish Military Forces) although it had the governmental force during '1980 military intervention'. It is claimed that, like the government, TSK had also preferred to use the same ideological foundations instead of using its military force. Written media, which is defined by Althusser as one of the devices of the government, makes the base for this thesis. In this meaning, the media is not used as a device for reflecting public events. Instead, the media is used as a device for constructing governmental power over the public. As the result of this work no opposition was encountered in examined issues of Hürriyet and Cumhuriyet newspapers, and even sometimes politics supporting military intervention were identified.EspeciaHy it was observed that news in Hürriyet were more clearly supporting TSK than Cumhuriyet. When it comes to Cumhuriyet it was identified that this newspaper was in a more distant position, but not opposition in any manner to TSK. In summary, TSK showed that the definitions like life and property security, the danger in unity and wholeness of the country, the protection of Principles and Revolutions of Atatürk were cause or sometimes the result of the military intervention in a manner legalizing it. It can be noted that this pronunciation of legalization was used successfully especially in Hürriyet.