Divan-ı le`Ali (inceleme-metin)

Abstract

Yüksek lisans tezimizin konusunu, 15. yüzyıl şairlerinden Tokatlı Le'âlî'nin hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve divanının transkripsiyonlu metni oluşturmaktadır.Le'âlî, divan edebiyatının büyük bir gelişme gösterdiği, artık kuruluş dönemini tamamlayarak klasik bir duruma geldiği 15. yüzyılda, Fatih Sultan Melımed döneminde yaşamış bir şairdir.Le'âlî hakkında kaynaklarda verilen bilgiler son derece kısıtlıdır. Bu bilgilere göre, 15. yüzyılın ikinci yansında yaşayan Le'âlî, döneminde Fars diline ve Acemlere gösterilen rağbet nedeniyle kendini Acem olarak tanıtmış, saray ve çevresine yaklaşmayı ve bu yolla çeşitli ihsanlar elde etmeyi başarmış, ancak `mtite'acceın` olduğu anlaşıldığında kendisinden yüz çevrilmiştir (Latîfi` 1314; Setıî 1320; İsen 1994). Ne zaman, nerede ve nasıl öldüğüne ilişkin olarak kaynaklarda herhangi bir bilgi mevcut değildir.Latîfi (1314:290), tezkiresinde Le'âlî'nin Türkçe ve Farsça iki divanı olduğundan söz eder. Türkçe divanının belirleyebildiğimiz tek nüshası Süleymaniye Kütüphanesi'ndedir. Tezimizin konusunu oluşturan bu nüshada 244 gazel, 3 murabba, 1 muhammes ve 1 Farsça müfred yer almaktadır. Farsça divanının nerede olduğuna ilişkin elimizde bir bilgi mevcut değildir.Divanda Ahmed Paşa, Kemal Paşa-zâde, Hâşimî-i Acem, Necâtl gibi 15. yüzyıl şairlerine nazireler yazdığı görülen Le'âlî, divan şiirinin kendi özgün kimliğini bulmaya başladığı bu dönemde burada saydığımız çağdaşları kadar ön plana çıkamamış bir şairdir. Bunda, divandaki şiirlerin şekil ve muhteva açısından, döneminin şiir anlayışından farklı, orijinal bir kimlik sergilemeyişlerinin rolü büyüktür.

The subject of this master's thesis is the life, works and literary personality of the 15 century poet Le'ali of Tokat. The study also aims to create a transcribed text of his divan. Le'ali was a poet who lived in the time of Fatih Sultan Mehmed in the 15th century, a time in which divan literature was making great advances, completing its formative years and attaining classic status. There is very little about Le'ali in the sources. According to what information there is, Le'ali lived in the second half of the 15th century and because of the great interest shown in Persions and the Persion language presented himself as a Persion. Through this he managed to get close to palace circles and gain rich reward. However when the truth came out he found faces turned away from him (Latifi 1314; Sehi 1320; İsen 1994). There is no information in the sources as to when, where and how he died. Latifi (1314:290), in his tezkire, speaks of two divans from Le'ali, one in Turkish and one Persion. The only copy we can identity of the Turkish divan is that in the Siileymaniye library. This copy the subject of this thesis, contains 244 gazel, 3 murabba, 1 muhammes and 1 Persion mufred. We have no information concerning the whereabouts of the Persion divan. Le'ali's divan contains nazires to a number of 15th century poets including Ahmed Paşa, Kemal Paşa-zade, Haşimi-i Acem, Necati. Le'ali however, as a poet of the period in which the divan form achieved its own identity, is not a name of equal prominence to those contemporaries listed above. This is largely due to the fact that his poems did not display an original character different to the understanding of form and content of the period.