19. yüzyılın ikinci yarısında Kaçar portre sanatı: Nasreddin Şah`ın portreleri

Abstract

19. Yüzyılın İkinci Yansında Kaçar Portre Sanatı: Nasreddin Şah'ın Portreleri, Doktora Tezi, Ankara, 2005 18. yüzyılın sonlarına doğru İran'a hakim olan Kaçar hanedanı (1797-1925), ülke için bir batılılaşma dönemini ifade eder. Bu dönemde siyasal, ekonomik ve askeri alanlarda görülen reform hareketleri ile birlikte modern üniversiteler, sanat akademileri ile çağın gereklerini yakalamaya çalışmışlardır. 19. yüzyılın başlarında Feth Ali Şah ile başlayan yoğun sanat etkinliği, hükümdarın büyük boy ve yağlı boya tekniğindeki portrelerini ön plana çıkarmıştır. Yüzyılın ikinci yarısında Nasreddin Şah (salt. 1848- 1896) ile devam eden portre sanatı, üst düzey devlet adamlarının, şehzadelerin ve saraylıların himayesinde doruk noktasına ulaşmıştır. Nasreddin Şah sarayında ve kurdurduğu Darülfünun üniversitesinde sanatçıları desteklemiş, çağının tüm sanat ortamlarında etkin bir faaliyet göstermiştir. Lake, yağlı boya, resimli el yazmaları, litograf baskı kitaplar, albüm resmi gibi farklı türlerde izlenen portrelerinde geleneksel unsurlar ile Avrupa üsluplarının özgün bireşimi sergilenmiştir. Devrinin diğer hükümdarları gibi portrelerini bir propaganda aracı olarak Avrupa'ya göndermiş, ülkede çıkardığı resimli gazetelerde yer alan portreler ile de ülke içinde imgesinin dolaşmasını sağlamıştır. Yaptığı üç seyahat ile Avrupa'ya giden ilk İranlı hükümdar olma özelliği taşıyan Nasreddin Şah, çağdaş anlamda yaptırdığı atlı heykel ile İran'da bir başka ilk olmuştur. Nasreddin Şah, 19. yüzyılın önemli bir icadı olan fotoğraf sanatı ile bizzat uğraşmış ve sarayında kurdurduğu fotoğraf atölyesinde Avrupalı ve yerli fotoğraf sanatçıları ile birlikte yüzlerce fotoğraf albümünün oluşmasına katkıda bulunmuştur. Anahtar sözcükler Kaçarlar, Nasreddin Şah, Portre, İran.

Qajar Portrait Art In The Second Half Of The 19th Century: The Portraits Of Nasir Al-Din Shah, Ph. D. Dissertation, Ankara, 2005. Qajar dynasty which ruled Persia towards the end of 18th century (1797-1925), means a westernization age for the country. In this age, by the modern universities and arts academies which are the resultants of the reformists movements on political, economical and military fields, the requirements of the age are tired to be achieved. The high density art activity, started at the beginning of 19th century with Fath Ali Shah establishes the large scaled portraits of the ruler in oil painting techniques. At the second half of the century; the portrait art went on by Nasr ai-Din Shah (1848-1896) and reached the top by means of the supports of; the top level statesman, sons of the Shah abd royal members of the palace. Nasr al-Din Shah, supported the artists both in his palace and in the Dar al-Funun University which he observed in various kinds such as lacquer, oil on canvas, illustrated manuscript, lithograph and album picture; an original mixture of traditional components and European styles are exhibition. Similar to the other rulers of his age, he sent his portraits to Europe as a device for propaganda and made his symbol moves around all over the country by means of the newspapers he himself established. By his three travels, he is the first Persian ruler whoever Europe. The modern styled equestrian statue of him is another first. Nasr al-Din shah, dealed with the art of photography himself, which is an important discovery of 1 9l century, he contributed a lot to establish hundreds of photography albums by the cooperation of European and domestic artists. Key words Qajars, Nasir al-Din Shah, Portrait, Iran.