Beyşehir (Konya) doğusundaki kaynaklar ile çevresinin jeoloji ve hidrojeoloji incelemesi

Abstract

ÖZET Çalışma alanı Beyşehir gölü (Konya) doğusunda yer alır. Bu bölgedeki su kaynaklarının beslenme, köken, fiziksel ve kimyasal 2 özelliklerini aydınlatmak amacı ile yaklaşık 173 km 'lik bir alanda jeolojik ve hidro jeolojik incelemeler yapılmıştır. İnceleme alanının güneyi düzlük olup, kuzeyi ise 1417 met reye ulaşan tepeler ile engebelidir. Doğancıklı, Sevindik ve Sadıkhacı (Beyşehir) köyleri çev resinde, 1970-1987 yılları arasındaki ortalama yıllık yağış 445,7 mm., ortalama aylık sıcaklık 16,5 C 'dir. Sahada yüzeyleyen Üst Paleozoyik yaşlı birimler, meta- morfik kayaçlar ile temsil edilmektedir. Bu birimler, litostrati- grafik özelliklerine göre beş formasyona ayrılır. Yörede yüzeylenen istifte izlenen Karbonifer yaşlı Sultan- dağı Formasyonu şist ve kuvarsitlerle, Permiyen yaşlı İmrenler Formasyonu kuvarsit, kalkşist ve kristalize kireçtaşları ile Deveboynu Formasyonu bitümlü kireçtaşı, Sivriburuntepe Formasyonu dolomitlerle, Cevizliguz Formasyonu ise pelajik kireçtaşları ile temsil edilmektedir. iiTersiyer (?) yaşlı Karakaya volkanikleri ile Miyosen yaşlı Doğancıklı Formasyonu temel üzerinde uyumsuz olarak durmaktadır. Doğancıklı Formasyonu, kendi arasında iki üyeye ayrılır. Bunlar Anbar Tepe marn üyesi ile Ilıcapınar gölsel kireçtaşı üyesidir. Miyosen yaşlı birimler üzerinde Pliyo-Kuvaterner yaşlı eski alüv yon, Kuvaterner yaşlı yamaç molozu ve yeni alüvyonlar açılı uyum suz olarak gelmektedir. Ilıcapınar I ve II kaynakları ile Sevindik kaynağı inceleme alanındaki faylanmalara bağlı olarak Eflatunpmar kaynağı ise, çöküntü kaynağı şeklinde oluşmuşlardır. Tüm kaynaklar Ilıcapınar kireçtaşı üyesinden boşalırlar. 1978-1980 yıllarında 7 3 Ilıcapınar I ve II kaynakları V= 12 x 10 m, Eflatunpmar kay- 7 3 nağı ise V= 24,4 x 10 in su boşaltmıştır. Kaynak sularının en çok içerdiği iyonlar HC0`, Ca ve Mg 'dur. Tahlil sonuçlarına göre çizilen Schoeller yarı logaritmik diyagramda, kaynak sularının iyonlarının sıralanışı, yaklaşık uyumludur. Üçgen diyagramında kaynak suların çoğunluğu kalsiyumlu ve hidrokarbonatlı sular bölgesinde yer almıştır. Piper diyagra mında ise bunların CaCO^'lı ve MgC0~'lı sular olduğu ortaya kon muştur. ııı

SUMMARY The study area is located east of Beyşehir Lake, Konya. Geologic mapping was carried out at a scale of 1:25.000 over an area of 173 square kilometers. In this study, the springs were studied in order to ascertain their recharge, origin, physical and chemical characteristics in the area. Flat terrain type is typical of southern portion of the area while the rugged mountain ranges rise to 1.417 meters in the north. From 1970 to 1987, the average annual precipitation is 445,7 mm. and the average monthly temperature is 16,4 C in the Doğancıklı - Sevindik - Sadıkhacı villages, Beyşehir. Rocks of the study area separable into basement, volca- nics, sedimentary cover, and surfical components. The basement consists of upper Paleozoic metasedimentary rocks divided into five fomations on the basis of lithostratigraphy. Formations include the Carboniferous Sultandağı made up of schists and quartzite, the Permian imrenler, Deveboynu, Sivriburuntepe and ivCevizliguz formations composed of quartzite, calcschist, crystalized limestone; bituminous limestone; dolomite; and pelagic limestone in turn. Tertiary (?) Karakaya volcanics and Miocene sedimentary coyer (Doğancık formation) unconformably overlie the basement rocks. The Doğancık formation contains two units; namely Anbertepe marn and Ilıcapınar lacustrine limestone members. Plio-Quaternary surfical deposits overlie the Tertiary units with angular uncorformity. Ilıcapınar I, Ilıcapınar II and Sevindik Springs are formed by faulting in the study area. However, Eflatunpinar Spring is formed as sink hole spring. All the springs well out from the Ilıcapınar limestene unit. Ilıcapınar I and Ilıcapınar II Springs 7 3 discharged 12 x 10 m water and Eflatunpinar Spring discherged 24,4 x 107 m3 water for the period 1978 through 1980. The spring waters contain abundant HC0`, Ca and Mg ions. Scholler semilogarthmic diagram drawn based on chemical analysis of different spring waters indicates similar trend in the data. The most of the spring waters fall into Ca and H(XL region in the trilinear graph. However, the Piper diagram shows the spring waters being rich in CaC0` and MgC0`.