Eski Uygur Türkçesiyle yazılmış eserlerin ses ve şekil özelliklerine göre tarihlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, Doğu Türkistan'da 8-14. yüzyıllar arasında Uygur Türkleri tarafından yazılan ya da tercüme edilen metinlerin dil özelliklerine göre tasnif edilmesi ve tarihlendirilmesi amaçlanmıştır. Eski Uygur Türkçesi ile yazılmış metinlerin birçoğu tarihsiz olduğu için bu çalışmada bir taraftan bu metinleri tarihlendirmek, diğer taraftan da Eski Uygur Türkçesi'nin dil özelliklerinde meydana gelen değişimlerin zaman bakımından sınırlarım ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu bakımdan Eski Uygur Türkçesi ile yazılmış Maniheist, Budist, Hıristiyanlığın Nesturi mezhebi çevrelerinde yazılmış ve şu ana kadar yayınlanmış metinler, çalışmanın kapsamına alınmıştır. Buna karşılık Uygurların 14. yüzyılın sonlarından itibaren îslamî çevrede yazdıkları metinler dışarıda tutulmuştur. Tarihi belli olmayan metinler dil özelliklerine göre tarihlendirilirken, tarihi belli olan metinlerdeki yazım, ses ve şekil özellikleri esas alınmıştır. Çalışmanın sonucunda; tarihsiz metinlerin ait olduğu yüzyıl tespit edilmiş, Eski Uygur metinleri dil özelliklerine göre sekiz gruba ayrılmış ve yüzyıllara göre Uygur metimerinin dil özellikleri ortaya konmuştur.Anahtar Sözcükler Eski Türkçe, Eski Uygur Türkçesi, Eski Uygur Metinlerinin Tarihlendirilmesi, Maniheist, Budist ve Nesturi Uygur metinleri, Türk Dili Tarihi, Tarihsel dilbilim.

It is tiie purpose of this thesis to classify and date texts - according to their linguistic features - written / translated by Uighur Turks from the 8th. to 14th. centuries in Eastern Turkestan. This study aims, on the one hand, to determine the approximate origin-times of the texts, since this information isn't precisely known about the texts' majority. On the other hand, it also is a goal to analyze the changes of linguistic features in the texts excludinon the basis of their origin time-frames. Therefore, the texts - except the Uighur texts from the late 4th. century - comprise those of Manichean, Buddhist and Christian schools of religious thought, and this thesis aims to analyze them as having been transcribed and published up until the present. Throughout the study, a determination of origin dates will be approximated for texts without clear dates; on the other hand, an evaluation of orthographical, phonetic and morphological features will be entertained as a solid basis for determining origin dates. The old Uighur texts have been classified in eight groups and their linguistic features have been presented according to century. Key Words Old Turkic, Old Uighur Turkic, Dating Old Uighur Texts, Manichean, Buddhist and Christian Uighur texts, The History of the Turkish Language, Historical Linguistic.