Obsesif kompulsif belirtilerin yordayıcıları olarak obsesif inançlar, girici düşünceleri yorumlamada yanlılık ve stresle başa çıkma yollarının bilişsel model çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada obsesif inançlar, girici düşünceleri yorumlama yanlılığı ve stresle başa çıkma yollarının depresyon ve sürekli kaygı kontrol edildiğinde obsesif kompulsif belirtileri ve alt tiplerini yordama güçleri incelenmiştir. Bu amaçla öncelikle, çeşitli obsesif inanç alanlarım bir araya getiren Obsesif İnançlar Ölçeği ile düşünceleri yorumlama yanlılıklarım ölçen Girici Düşünceleri Yorumlama Envanteri'nin Türkçe'ye uyarlaması, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır. Geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapıldığı ön çalışma örneklemi Hacettepe Üniversitesi'nin çeşitli bölümlerinde okuyan 209 üniversite öğrencisinden, ana çalışma örneklemi ise 204 öğrenciden oluşmaktadır. Ön çalışma örneklemindeki öğrencilere Obsesif İnançlar Ölçeği (OİÖ), Girici Düşünceleri Yorumlama Envanteri (GDYE) ve Maudsley Obsesif Kompulsif Soru Listesi (MOKSL) uygulanmıştır. Ana çalışma örneklemine ise bu ölçeklere ek olarak Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği (SBÖ), Beck Depresyon Envanteri (BDE) ve Sürekli Kaygı Envanteri (SKE) uygulanmıştır. Yapılan analizlerde OİÖ ve GDYE'nin toplam puan ve alt ölçek puanlarının iç tutarlılıklarının tatmin edici düzeyde olduğu görülmüştür. OİÖ'ne uygulanan faktör analizinde 4 faktör elde edilmiştir: düşünce/davranış kaynaşması, mükemmelliyetçilik, sorumluluk algısı ve tehlike algısı. GDYE'ne uygulanan faktör analizinde ise sorumluluk algısı, düşünce/davranış kaynaşması ve düşünce kontrolü olmak üzere üç faktöre ulaşılmıştır. Yapılan regresyon analizlerine göre ise sahip olunan genel obsesif inançlar, tehlike algısına ilişkin inançlar ve stresle başa çıkma yollarından çaresiz/kendini suçlayıcı yaklaşımın genel obsesif kompulsif belirtilerin yordayıcıları olduğu bulunmuştur. Ancak, obsesif kompulsif belirtilerin alt tiplerinin yordayıcılarının farklılaştığı görülmüştür. OİÖ toplamı ve sorumlulukla ilgili yorumlama yanlılığının temizlik/titizlik alt tipini; tehlike algısı, girici düşünceleri olumsuz yorumlama, çaresiz/kendini suçlayıcı yaklaşım ve kendine güvensiz yaklaşımın obsesif düşünce alt tipini; tehlike algısı ve çaresiz/kendini suçlayıcı yaklaşımın kontrol/yavaşlık alt tipini yordadığı bulunmuştur. Bu sonuçlar, genel obsesif kompulsif belirtiler ile alt tiplerinin ortaya çıkmasında ve sürmesinde etkili olabilecek değişkenlerin farklı olabileceğini düşündürmektedir. Çalışmanın bulguları ilgili literatürün ışığında tartışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Obsesif kompulsif belirtiler ve alt tipleri, bilişsel özellikler, obsesif inançlar, girici düşünceleri yorumlama yanlılığı, stresle başa çıkma yollan.

The present study examined the predictive values of obsessive beliefs, interpretation of intrusive thoughts and ways of coping with stress for obsessive compulsive symptomatology and its subtypes while controlling (he effects of depression and trait anxiety. First, reliability and validity of Turkish versions of the Obsessive Beliefs Questionnaire and the Interpretation of Intrusions Inventory were examined. The subjects of the preliminary study which is designed for reliability and validity analyses were 209 students and the subjects of the main study were 204 students from various departments of the Hacettepe University. For the preliminary study, the students were given Turkish versions of the Obsessive Beliefs Questionnaire (OBQ), the Interpretation of Intrusions Inventory (IH) and the Maudsley Obsessive Compulsive Inventory (MOCI). For the main study, in addition to these scales, 4he Ways of Coping Inventory (WCI), the Beck Depression Inventory (BDI) and the Trait-State Anxiety Inventory-Trait Anxiety Form (TAI) were given. Findings of the analyses revealed that internal consistency of OBQ and HI and their subscales were satisfactory. The factor analysis of OBQ revealed a four factor solution: thought action fusion, perfectionism, responsibility and threat perception. The factor analysis for in revealed a three factor solution: responsibility, thought action fusion and control of thoughts. The findings of the regression analyses indicated that obsessive beliefs, threat perception and helpless coping were significant predictors of general obsessive compulsive symptomatology. However, it was found that the predictors of subtypes of the obsessive compulsive symptomatology vary. Obsessive beliefs and responsibility appraisals were found to be predictors of cleanliness-meticulousness; threat perception, negative interpretation of intrusions, helpless coping and self-confident coping were found to be predictors of obsessive thinking; and threat perception and helpless coping were found to be predictors of checking/slowness. According to these findings, it can be said that the factors that can affect the emergence and maintenance of obsessive compulsive sypmtoms and its subtypes were different. The findings of the present study were discussed with current literature. Key Words: Obsessive compulsive symptomatology and subtypes, cognitive contents, obsessive beliefs, interpretation of intrusions, ways of coping with stress