Konya`da imal edilen bazı düşey milli derin kuyu pompalarının işletme karakteristikleri ve değişik yörelere uygunluğunun belirlenmesi

Abstract

108 ÖZET Ülkemiz genelinde sulanabilir arazilerin %50'si, Konya bölgesinde ise %80'i henüz sulamaya açılmamıştır. Yeraltı su kaynaklarının tarımsal amaçla kullanılmasında derin kuyu pompalan kullanılmaktadır. Düşey milli derin kuyu pompalan Konya bölgesinde yoğun olarak imal edilmektedir. Bu tip pompaların seçiminde ve işletilmesinde karakteristik eğrilerinin bilinmesi zorunluluk taşımaktadır. Bu çalışmada Konya'da imal edilen düşey milli su ile yağlamak bazı derin kuyu pompaları materyal olarak kullanılmıştır. Ayrıca, Konya bölgesini karakterize edebilecek bazı yörelerdeki kuyuların karakteristikleri belirlenmiştir. Çalışmanın amacı aşağıdaki şekilde özetlenebilir: - Pompalann değişik çalışma koşullarındaki işletme karakteristiklerinin belirlenmesi, - Pompalann teknik ölçü ve özelliklerinin ortaya konulması, - Pompa seçiminde ve işletilmesinde önemli görülen devir sayısı ve eksenel açıklığın başta verim olmak üzere diğer pompa karakteristiklerine etkisinin araştırılması - Bölgenin bazı yörelerindeki ait kuyu karakteristiklerinin incelenerek, denenen pompaların bu kuyularda kullanılabilme olanaklarının saptanması. Denemeler S.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım makineları Bölümü Pompa Deneme labaratuvannda yürütülmüştür. Kuyu karakteristiklerine ait veriler Köy Hizmetleri 2. Bölge Müdürlüğü kayıtlarından alınmıştır. Araştırma sonuçları şu şekilde özetlenebilir: Denenen pompalar, karışık akışlı pompalar sınıfına girmektedir. 152 mm anma çapındaki A (Qt = 0.01 1 52 m3/s) pompası küçük, 196 mm anma çapındaki B (Qt = 0.02308 m3/s) ve 204 mm anma çapındaki C (Q, = 0.0266 m3/s) pompalan ise orta verdili pompa grubuna girmektedir. Hm-Q eğrileri dik, NPY-Q eğrileri ise aşın yüksüz karakterde bulunmuştur. Pompaların optimum çalışma aralıkları, toplam çalışma aralıklarının %48 ile %55'ini kapsamaktadır. Ulaşılan en yüksek genel verim değerleri sırasıyla, A pompasında %71.16, B pompasında %71.03 ve C pompasında ise %69. 1 8 olarak saptanmıştır.109 Tasarım devir sayısındaki özgül manometrik yükseklik değeri en yüksek B pompasında 7.2 mSS olarak gerçekleşmiştir. Özgül eksenel itme kuvveti, pompaların anma çapma bağlı olarak artış göstermiş ve 40-80 N/mSS arasında değiştiği görülmüştür. Teorik formüller, Q ve Hm için, devir sayısının +%10, IsTPY için B pompasında ±%10, A ve C pompasında ise ±%5 değişim sınırında geçerli olduğu saptanmıştır. Her üç pompada da devir sayısı GVmax üzerindeki etkisi önemli bulunmuştur (P<0.01). Denenen pompaların kapalı vanadaki gerçek özgül manometrik yükseklik ile teorik özgül manometrik yükseklik arasındaki ilişki aşağıdaki şekilde bulunmuştur. KVHmi = (0.87-1.09) x (U22/2xg) cemax> (b3-b2) koşulunda eksenel açıklık değişimi, GVmax. değerini önemli düzey de azaltmıştır (P < 0.01). cemax = 0>3-b2) koşulunda ise eksenel açıklığın değişimi GVmax üzerinde etkili olmamıştır (P > 0.05). En uygun cemax aşağıdaki şekilde belirlenmiştir, cemax = (b3-b2) + Toplam mil uzaması (mm) Denemeye alınan pompalarda en yüksek verim, ce/^'nin 0.06-0.08, ce/Dm2'nin 0.01-0.02 arasında olduğu eksenel açıklık durumunda elde edilmiştir. Konya bölgesinde, pompaların tasarım verdileri ve kuyu verdisinin iyi bir uyuşumu dikkate alındığında A pompası (Da = 152 mm) %8, B (Da = 196 mm) ve C (Da = 204 mm) pompalan %14 oranında kullanılabilme olanağı saptanmıştır.

ABSTRACT PhD Thesis THE WORKING CHARACTERISTICS OF SOME VERTICAL TURBINE PUMPS PRODUCED IN KONYA AND DETERMINATION OF THEIR SUITABILITY TO DIFFERENT REGIONS Sedat ÇALIŞIR Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Agricultural Machinery Supervisor: Prof. Dr. Şinasi YETKİN 1996, Page: 127 Jury : Prof. Dr. Şinasi YETKİN : Prof. Dr. Rahmi KESKİN : Assist. Assoc. Prof. Dr. Mustafa KONAK The aim of this study is to investigate the working characteristics and usability of some of the water lubricated vertical turbine pumps, manufactured in Konya, of three different dimensions at various speeds and axial clearances at different regions. According to the results obtained, the specific speed (nq) varied between 69. 1 and 84.5, and the highest efficiency at different conditions ranged from 69.18 to 71.16 per centage. Increasing of the axial clearances decreased the working characteristics signifi cantly (P<0.01) at cemax>(b3-b2) state. On the other hand, at cenucr^-bî) state, changing of the axial clearances did not affect the pump efficiency (P>0.05). In Konya and its vi cinity, pumps in column diameter of 100 and 125 mm were found to be usable at the rate of 8% and 14% respectively. Key Words: Line shaft vertical turbine pumps, axial clearance, specific speed, pump performance, pump efficiency, mixed-flow impeller, diffuser bowl. iv