Orta Anadolu Bölgesi Bağ evlerinin tasarım ve yapım ilkeleri

Abstract

ÖZET Teknolojinin hızlı bir ilerleme gösterdiği çağımızda Türkiye hala tarım ülkesidir. Ve ekonomimizdeki temel girdileri tarım ve hayvancılık oluşturmaktadır. Ülkemizde nüfusun %47 si kırsal kesimde yaşa maktadır. Şehirlerde yaşayan nüfusun da önemli bir kısmı tarım ve hayvancılıkla ilişkili işkollarında çalışmaktadır. Şehirlerin hemen çevresinde yeralan bağlar, sosyo-ekonomik ve kültürel açıdan şehir insanının ilgi alanı içinde bulunmaktadır. Türk kültür tarihi içinde bağların özel bir yeri vardır. Bağlar içinde genellikle yörenin mimari karekterine uygun olarak biçimlenen birer bağ evi bulunmaktadır. Tarımsal üretimin özelliklerine uygun olarak biçim lenen bağ evleri son derece fonksiyonel, çevreye uyumlu karekter arzederler. Bölgede unutulmaya yüztutmuş, halk mimarimiz içinde özel bir yere sahip olan bağ evlerinin tesbit edilerek ulusal mimarimiz ve kültürümüzün katkısına sunulması bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Bu amaçla beş bölümden oluşan araştırmanın birinci ve ikinci bölümünde konunun önemi, araştırma yöntemleri ve konu ile ilgili olarak yapılan araştırmalar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde materyel ve metod ele alınmış, kırsal yerleşmeler ve geçici yerleşmelerden olan yaylalar ile bağlar arasındaki ilişkiler incelenerek bağ kültürünün tarihçesi ortaya konmuştur. Ülkemizde bağların evrimini hazırlayan faktörlerin de araştırıldığı bu bölümde ayrıca araştırma yapılan Ortaanadolu Bölgesinin sınırları, bölgenin ülke içindeki yeri ve fiziksel, yerleşim özellikleri, sosyal ve ekonomik yapısı araştırılmıştır.Dördüncü bölümde Türkiye'deki bağcılık ve bağ alanları üzerinde durulmuştur. Bağlarda asma bakımı, bağlarda yıllık bakım, üretim ve bağ evinde günlük yaşam hakkında bilgiler verilmiştir. Beşinci bölüm, araştırma bölgesi içinde geleneksel bağ evleri üze rinde yapılan tesbit çalışmalarından (katalog) oluşmaktadır. Bu bölümde bağ yerleşmelerindeki bağ evleri dört ayrı grupta verilmiştir. Eski bağ evlerinden başlayan katalog bölümünde ikinci grupta tadilat yapılan bağ evleri, üçüncü grupta yokolan bağ evleri ve dördüncü grupta son dönemde yapılan yeni bağ evlerini içeren bir alan araştırmasıdır. Altıncı bölüm, bağ evini oluşturan mekanlar, yapı elemanları, cephe düzeni ve yapı malzemesi üzerinde ayrı ayrı durularak sonuçta, bağ evlerinin ortak özelliklerini ortaya koyan değerlendirmeler yapılmıştır. Sonuç bölümünde çalışmanın geniş bir değerlendirilmesi yapılıp, günümüzde süratle yıkılarak yokedilen veya şekil değiştiren bağlar ve bağ evleri konusunda önerilerde bulunulmuştur.

ABSTRACT In our age in which technology has been introducing a fast improvement, still Turkey is an agricultural country, and agriculture and stock breeding are forming the main inputs of our economy. In our country %47 of the population live in the rural areas. A considerable section of the population living in the urban areas, work for the jops related to the stockbreeding. The grape-yards (garden) situated just in the vicinity of the cities, are took place in the area of city-dweller's interest in terms of socio economics and cultural. The grape-yards has a special place in the history of Turkish culture. In general, There is a grape-yard hause formed suitable to the character of the regional architecture in each grape-yards. Previously, the grape-yard houses formed suitable to the characteristics of the agricultural production, are introducing very functional, and the characters suitable to their environment. Therefore, the subject of this thesis is a contribution to our national architecture and culture by determining the grape-yard houses having a special place in our vernacular architegture which has been begun to be reflected in the region. With this aim, in the first and second chapters of this research composed of five chapters, the importance of the subject, the research methods and the other researchs related to the subject have been held. In the third chapter, the materials have been studied, the relations between the rural settlements and the summer pasture, the grap-yards which are temporary settlements, have been examined. In addition, the history of the grape-yard culture has been investigated, and the information about the grape-aulture (viniculture) in Türkiye (Turkey)has been given. In this chapter researching the factors preparing the evolution of the grape-yards in our country, also the borders of the midanotolia in which the research has been arried out, the position of the region in the country, and its physical and settling characters, social and economic structure have been investigated. The forth chapter is composed of the determining studies (catalogs ) on the traditional grape-yard hauses in the region chosen for the recearch. This chapter is a area study including the activities of grape yard culture, the grape-yard settlements and the new grape-yard houses built in the recent period, as well. In this section, also an assessment has been been done about the common characters of the grape-yard houses according ta the result of the investigation carried out on the grape-yard houses. The fifth chapter is composed with the customary grape-yard houses find out works which has been in the searching region. The grape- yard houses in the grape seats have been given in the four group. The catalog's first part's subject is the old grape -yard houses, in the second part's subject is the grape yard houses whic have been restorated, the third part's subject is the grape yard houses whic have been destroyed and the forth and final part is about the grape yard houses whic have been built in the present. The sixth chapter is composed with the place that being shape- yard houses built element, side composition and built materials and the final situations has maked which has been explaning the similarity of the grape yard houses. In the chapter of conclusion, some suggestions have been put forward about the grape-yard houses which have been destroyed or deformed rapidly in the present.