Konya-Ereğli civarındaki organik toprakların morfolojik, fiziksel ve kimyasal özellikleri ve oluşumu üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada Konya- Ereğli ilçesi civarında yer alan organik top rakların önemli morfolojik, fiziksel ve kimyasal özellikleri incelenerek oluşumları belirlenmiştir. Bu amaçla bölge taranarak organik toprakların bulunduğu kı sımda toplam 6 adet profil açılarak Soil Survey Staff a (Histosol 1994) göre incelenmiştir. Açılan profillerde morfolojik oluşumlar belirlenmiş, alman top rak örneklerinde tekstür, fiber yüzdesi, hacim ağırlığı, rutubet yüzdesi, pH, kireç, elektrikli iletkenlik, organik karbon, değişebilir katyonlar, yanma kayıplarına göre organik madde analizleri yapılmıştır. Araştırma bölgesinde organik materyal birikimi çevredeki su kaynaklarında beslenen çukur kesimlerde oluşmuştur. Bölgeyi besle yen kaynakların çevredeki kalkerli bölgelerden gelmesi dolayısıyla, bol miktarda kalsiyum karbonat ve bitki besin maddeleri içermeleri ne deni ile bölgede özellikle kamış ve saz türleri gelişme mikam bul muştur. Bu verilerden organik materyal birikimin topografya ve bid rolojik şartlar tarafından belirlendiği anlaşılmaktadır ve bölgede buna bağlı olarak eutrophic organik topraklar gelişmiştir. Bölgede toprak oluşumu drenajın sağlanmasından sonra baş lamıştır. Fiziksel oluşum yönünden oluşmuş veya yarı oluşmuş du rumdadır. Kimyasal oluşumda özellikle üst katmanlarda ilerlemiştir. Yoğun solucan faliyeti biyolojik oluşumun özellikle toprak solucanları tarafından geliştirildiğini göstermektedir. 6 no'lu profilin açıldığı bölge ciddi bir yangın geçirdiğinden % C miktarı önemli derecede düşmüş ve organik toprak özelliğini kaybetmiştir. Yapılan analiz sonuçlarına göre 1, 2, 3, 4 ve 5 no'lu profillerde fi ber miktarı yüzeyden itibaren alt katmanlara doğru artış gös termektedir. Hacim ağırlıkları mineral madde miktarının ve ayrışma derecesinin artmasına paralel olarak artmaktadır. Kireç yüzdesi özellikle yüzey katmanlarda yüzey altı kat manlara göre daha yüksek bulunmaktadır. Kireç yüzdesi ile toprak pH'sı arasında da bir ilişki bulunmakta ve serbest karbonat miktarı arttıkça pH'da yükselmektedir. Organik C ve yanma kayıpları ile elde edilen organik madde miktarı yüzey katmanlarından yüzeyaltı katmana doğru artmakta, alt katmanlarda ise azalma göstermektedir. Araştırma bölgesi profilleri % 14'den fazla mineral madde içer mektedir ve hakim fraksiyon silt ve kil fraksiyonlarıdır. Toprakların içermiş oldukları rutubet organik madde miktarına bağlı olarak değişmiş, organik maddenin artmasıyla artmıştır. Katyon değişim kapasitesi organik madde miktarına ve ayrışma derecesine göre farklılık göstermiş 1, 2, 3 ve 4 no'lu profillerde yüzey den, yüzey altı katmana doğru artmış, alt katmanlarda ise azalmıştır. Değişebilir katyonlarda hakim katyon Ca + Mg bulunmuştur. Bunu sodyum ve potasyum takip etmiştir. 6 no'lu profilde ise de ğişebilir sodyum miktarı oldukça yüksek çıkmıştır. Araştırma profillerinin temsil ettiği topraklar 7. tahmin siste mine göre büyük grub seviyesinde sınıflandırılmıştır. Elde edilen so nuçlara göre 1, 2 ve 5 no'lu profillerin temsil ettiği topraklar his-90 tosollerin hemist alt ordosuna, 3 ve 4 no'lu profiller ise saprist alt or- dosuna girmektedir. Büyük grub seviyesinde sınıflandırmada ise top rak sıcaklık rejimleri dikkate alınmıştır. Buna göre 1, 2 ve 5 no'lu pro fillerin temsil ettiği topraklar medilıemist büyük grubuna 3 ve 4 no'lu profillerin temsil ettiği topraklar ise medisaprist büyük grubuna gir mektedir girmektedir. 6 no'lu profil ise histosollere girmemektedir. Çalışma alanındaki organik topraklar drenaj ve halkın yakacak olarak kullanılması sebebiyle okside olmakta ve tahrip edilmektedir. Bu tahribi önlemek için taban suyu seviyesi daha derine dü şürülmemeli, bölge koruma altına alınarak yakacak temini sebebiyle tahribi engellenmelidir.

In this study the morphological, physical and chemical properties of the organic soils around Ereğli Konya were evaluated. Fiber, volume weights, textures, moisture, pH, salinity, lime, changeable cations, cation change capacity, organic carbon, losses caused by burning and the morphological properties were determined on selected six profiles. Five of the profiles identifiedas histosol order while the re maining one could not be defined because it has suffered the fire. Orgaııic material accumulation was affected typically by the topographic state of the area and hydroulic conditions and consequently the area has the properties of basin organic soils. The material represented by the 1 st, 2 nd and 5 th profiles was found to be hemist, while the material represented by the 3 rd and 4 th profiles be saprist at the suborder level of the organic soils. Con sidering the great group level of the organic soils, 1 st, 2 nd and 5 th profiles are of medihemist nature, while the 3 rd and 4 th ones are me- disaprist Key words: Morphological, physical and chemical properties of organic soils, organic soil of Ereğli-Konya, histosol, soil genesis, soil classification.