Değişik çevre şartlarında yetiştirilen ekmeklik buğday hat ve çeşitlerinin bazı teknolojik özellikleri üzerinde araştırmalar

Abstract

65 5. ÖZET Bu araştırmada, Bahri Dağdas Milletler Arası Kışlık Hububat Araştırma Merkezi Müdürlüğü'nde 1993-1994 yılında Konya, Çumra ve Afyon'da 3 tekerrür l ü yürütülen Ekmeklik Sulu Bölge Verim Denemelerinden Seçilen 10 adet buğday hat ve çeşiti materyal olarak kullanılmıştır. Sonuç olarak ele alınan parametreler itibariyle elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir. Hektolitre ağırlığı acısından BEZOSTAJA-1 çeşiti ile Türkiye-13 ve 1D13-1/MTL`S` çeşit adayları yüksek değere sahiptirler. Bin tane ağırlığı olarak BEZOSTAJA-1, BDME-3 çeşitleri ile TÜRKİYE-İ3 çeşit adayı en yüksek değerleri vermişlerdir. 2.8 elek üstü. analizinde ATAY-85, BDME-10, BDME-3 çeşitleri ile TÜRKÎYE-13, 1D13-1/MTL`S`. çeşit adayları çeşit özelliği olarak iri tane özelligindedirler. 2,2 + 2,5 elek üstü analizinde BEZOSTAJA-1, BDME-9 çeşitleri ile 1D13-1/MTL`S` çeşit adayı en homojen tane iriliği göstermişlerdir. 2,2 elek altı analizinde BEZOSTAJA-1, BDME-3 çeşitleri ile TÜRKÎYE-13 çeşit adayı düşük, dolayısı ile olumlu sonuç göstermişlerdir. Süne ve kımıl zararında, BDME-9 ve BDME-3 çeşitleri ile PEKÎN-S/SDY çeşit adayı bütün lokasyonlarda en az zarar görmüşlerdir. ATAY-85, BEZOSTAJA-1 çeşitleri ile PEK1N-8/SDY çeşit a- dayı sert materyaller olarak gözükürken BDME-9 ve BDME-366 çeşitleri ile TÜRK I YE- 13 çeşit adayı da yumuşak materyal olarak belirlenmiştir. BDME-9 ceşiti ile 1D13-1/MTL`S`, 91-92 EVD-7 RESELLEC- TION çeşit adaylarının su miktarı -fazla bulunmuştur. Protein miktarı BDME-10, BDME-9 ve Bezostaya çeşitleri ile TÜRK I YE- 13 çeşit adayında lokasyonların hepsinde -fazladır. BEZOSTAJA-1 çeşiti ile AGRI/NAC ve 1D13-1/MTL`S` çeşit adaylarının Zeleny sedimantasyon miktarları lokasyonların hepsinde yükseklik göstermektedir. Öğütmede un verimi değerleri, sert tane Özelliğindeki BEZÜSTAYA-1, ATAY-85, BDME-10 çeşitleri ile PEKÎN-8/SDY çeşit adayında yüksektir. Varyans analizlerine bakıldığında sertlik haricinde tüm özelliklerin çeşit >; lokasyon interaksiyonları önemli bulun muştur. Sertlikte ise çeşitler önemli bulunmuştur. Çeşit bazında ele alındığında ise; yetiştirme alanı ve hacim bakımından kontrol olarak kabul edebileceğimiz BEZOSTAYA-1 kültür çeşiti, tane özellikleri ile protein miktar ve kalitesi bakımından iyi sonuçlar vermiştir. Ancak süne zararına karşı hassas çeşitler içindedir. BDtvlE-9 daha iyi olmak üzere BDME-3 ile birlikte süne 'ye en dayanıklı çeşit durumundadırlar. Tane suyu yüksekliği ve un veriminin düşüklüğü, bu özelliklerinin kabuk kalınlığından kaynaklandığını göstermektedir. BDME-9 tane özellikleri bakımından, protein miktar ve kalitesi yönünden BEZOSTAYA-1 'e yakın kalitatif özellikler göstermesine karşılık, beyaz daneli bir çeşit olan BDME-3 ise biraz zayıf kalmaktadır. BDME-9 'un67 verim özellikleri BEZOSTAYA-1 'den daha iyi olduğu bildiril mektedir (Anonymous, 1994). 602e çarpan diğer çeşit adayı ise 1D13-1/MTL`S` olup, beyaz ve normal fiziksel tane Özelliklerinde ve süne 'ye muka vemeti iyidir. Protein miktar ve kalitesi bakımından BEZOS TAYA-1 'e göre düşük değerdedir. Materyalden; TÜRKÎYE-13 yarı sert, PEKÎN-8/SDY sert özellikte, kalitece ikinci sınıf sayılabilecek kalitatif karaktere sahiptirler. Diğer çeşitler ise ekmekçilik kalitesi itibariyle tavsiye edilemeyecek evsafta görülmüşlerdir.

ABSTRACT Master Thesi s RESEARCHES ON SOME TECHNOLOGIC CHARACTERS OF BREAD WHEAT LINES AND VARIETIES BROWN UNDER DIFFERENT ENVIRONMENTAL CONDITIONS Mustafa ÇA?LAYAN Selçuk University Graduate School o-f Natural and Applied Sciences Department o-f Food Processing Supervisor : Prof. Dr. Adem ELGÜN 1996, Page : 76 Jury : Prof. Dr. Adem ELGÜN Ass. Prof. Muharrem CERTEL Ass. Prof. Sel man TÜRKER In this study, the technological characteristics of ten winter bread wheat lines and varieties selected by Bahri Dagdas International Winter Cereals Research Center were investigated under- irrigated conditions in Konya, Cumra and Afyon locationS` for 1993-1994 grown season. As parameters hectoliter weight, thousand kernel weight, kernel size and homogenity, kernel hardness, Eurogaster damage, moisture and protein contents, Zeleny sedimentation value and flour yield were studied. As results, locational and genatipic differences were significant at statistical level (p<0.05). Bezostaya were found the best variety in grain physical properties and in the protein content and quality, but susceptible to Eurogaster damage. The best resistant varieties to Eurogaster damage were BDME-9 and BDME-3 lines. Especially BDME-9 is a soft and also had good qualitative characteristics very close to those of Bezostaya. 1D13-1 /MTL`S` line is as white and good in grain physical properties, but secondary in protein content and quality. Türk i ye- 13 and Pekin-S/Sdy cultivars were secondary in all properties. The other genotypes were low qualitative properties. KEY WORDS i Bread wheat, varieties, location, quality, physical characters, chemical characters, flour yield. Ill