Arpada (Hordeum vulgare l.) kışlık ve yazlık ekimde farklı azotlu gübre uygulamasının verim ve bazı verim unsurları üzerine etkisi

Abstract

Öz Yüksek Lisans Tezi ARPADA (Hordeum vulgare L.) KIŞLIK VE YAZLIK EKİMDE FARKLI AZOTLU GÜBRE UYGULANMASININ VERİM VE BAZI VERİM UNSURLARI ÜZERİNE ETKİSİ Figen GEMALMAZ Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Danışman : Yrd. Doç. Dr. Ali TOPAL 1997, 73 sayfa Jüri : Yrd. Doç. Dr. Ali TOPAL Doç. Dr. Bayram SADE Yrd. Doç. Dr. Ali Safi KIRAL Konya ekolojik şartlarında, 1995-1996 vejetasyon döneminde yürütülen bu çalışma, arpa çeşitlerinde kışlık ve yazlık ekimde, farklı azot uygulama zamanı ve dozlarının verim ve bazı verim unsurları üzerine etkisini belirlemek amacı ile yapılmıştır. Araştırma tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak tertip edilmiştir. Arpa çeşitleri (Tokak-157/37 ve Karatay-94) kışlık ve yazlık olmak üzere iki farklı zamanda ekilerek, 0,5 ve 10 kg/da azot dozlarının tamamı ekimde ve 1/2 ekimde + 1/2 sapa kalkmada olmak üzere iki farklı zamanda gübre uygulaması yapılmıştır. Araştırmada en yüksek dane verimi Tokak çeşidinde 356.5 kg/da, Karatay çeşidinde 312.1 kg/da olmak üzere kışlık ekimden alınmış olup, yazlık ekimde çeşitlere göre % 72.0 ve % 83.0 verim kaybı meydana gelmiştir. Her iki çeşitte de kışlık ekim x 10 kg/da azot uygulamasından ve Tokak çeşidinde 10 kg N/da - iki dönemde (1/2 ekimde + 1/2 sapa kalkmada) azot uygulamasından en yüksek verim (277.0 kg/da) alınmıştır. Kışlık ekim ve artan gübre dozuna bağlı olarak dane verimi, m2 de fertil başak sayısı, bitkide fertil kardeş sayısı, bitki boyu, başak uzunluğu, başakta dane sayısı ve hasat indeksi artmıştır. Başakta dane ağırlığı ve bin dane ağırlığı ise kışlık ekimde yüksek çıkarken, artan gübre dozuna bağlı olarak bu değerlerde azalma tespit edilmiştir. Anahtar Kelimeler = Arpa, ekim zamanı, azot dozu, azot uygulama zamanı, dane verimi, verim unsurları.

ABSTRACT M/S Thesis THE EFFECTS OF DIFFERENT NITROGEN FERTILIZER TREATMENTS ON YIELD AND YIELD COMPONENTS AT WINTER AND SPRING SOWING OF BARLEY (Hordeum vulgare L.) VARIETIES Figen GEMALMAZ Selçuk University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Agronomy Supervisor : Asst. Prof. Dr. Ali TOPAL 1997, 73 Page Jury : Asst. Prof. Dr. Ali TOPAL Asst. Prof. Dr. Bayram SADE Asst. Prof. Dr. Ali Safi KIRAL This study was conducted to determine the effects of different nitrogen application time and doses at winter and spring sowing on yield and some yield components of barley varieties (Tokak - 157/37 and Karatay - 94) in 1995-96 growing seasons under Konya ecological conditions. This research was carried out in the `split split plots` experinıental design with three replications. The barley varieties were sown winter and spring and nitrogen doses (0,5 and 10 kg N/da) were applied two different time (ali of nitrogen at sowing time and 1/2 sowing time + 1/2 stem elongation period). According to the results of this resarch; the highest grain yield was obtained (Tokak 157/37 356.5 kg/da'1 and Karatay 94 312.1 kg/da'1) when the varieties were sown in winter. Summer sowing reduced grain yield by 72.0 % and 83.0 % Tokak 157/37 and Karatay 94, variety respectively. The highest grain yield in was obtained winter sowing x 10 kg N da`1 interaction at the both varieties and 10 kg N da`1 x 1/2 sowing time + 1/2 stem elongation period interaction at Tokak variety. According to the winter sowing and increased nitrogen doses the grain yield, fertile spike number (m2), fertile tiller number per plant, plant height, spike lenght, grain number per spike and harvest index had been increased. Grain weight per spike and 1000 kernel weight were positively effected by winter sowing but negatively effected by increased nitrogen doses. Key Words = Barley, sowing time, nitrogen fertilizer döşe and applied time, grain yield and yield components. iii