1642 tarihli Avârız defterine göre Vezirköprü yöresinde iskân ve nüfus

Abstract

Tezde, Vezirköprü yöresine ait 1642 tarihli Avarız Defteri incelenerekyörenin 17. yüzyıl ortalarındaki sosyal özellikleri üzerinde duruldu. Yöre ile ilgiliyapılmış diğer çalışmalardan da yararlanılarak yerleşim, iskan ve nüfuskonularındaki değişimlerin tespit ve tahlili çalışmanın amaçlarındandır.Osmanlı Devleti'nde 16. yüzyılın sonlarından itibaren timar sistemininbozulması ile birlikte klasik tahrir geleneğinin de terk edilmesi nüfus ve iskantarihi konularında dikkatleri avarız defterlerine yönlendirmiştir. Çalışılan dönem,Celali İsyanlarının Anadolu'da yarattığı kargaşa ve bunalım dönemininsonrasına denk gelmektedir. 17. yüzyıl ortalarında yapılan Anadolu ile ilgili diğerçalışmalardan da yararlanılmış ve ülkenin çeşitli bölgelerinde nüfusta önemli birdüşüş olduğu görülmüştür. Vezirköprü yöresi ile ilgili bu çalışmadaki verilerdiğer çalışmalarla karşılaştırılmış ve nüfusun düşüşü ile birlikte yerleşimbirimlerinde değişimler saptanmıştır.Tezin birinci bölümünde yöredeki idari yapı, yerleşim birimlerindemeydana gelen değişimler ortaya konulmuştur.İkinci bölümde Vezirköprü'nün 17. yüzyıl ortalarında nüfus toplum veiskan özellikleri, yöre ile ilgili yapılan diğerçalışmaların verileri ışığındamukayeseli olarak incelenmiştir.Sonuç olarak, Vezirköprü yöresi ile ilgili 1642 tarihli Avarız Defterininnüfus, toplum ve yerleşimle ilgili verilerinin incelenmesi sonucunda yapılan buçalışmanın Osmanlı sosyal tarihi çalışmalarına bir katkı sağlayacağıumulmaktadır.Anahtar Kelimeler: Avarız Defteri, Gedegra Kazası(Vezirköprü), nüfus,yerleşim, toplum.

In the thesis, Avarız Register dated 1642 and belonging to the kaza ofVezirköprü is studied. Especially, social conditions and the features ofVezirköprü in the middle of 17th century is examined. Meanwhile, the previousresearch on Vezirköprü was also useful.In the Ottoman Empire, the classical tahrir tradition was also abandonedwith the degeneration of timar system at the end of the 16th century. And thisevent attracted attention of historians who are the history population andsettlement with the help of Avarız Registers. The period studied corresponds tothe aftermath of Celali rebellians which caused crisis and chaos in Anatolia. Inthis framework research on some other regions of Anatolia in the 17th centuryhas been utilized to comprehend the population decrease in some of theregions in Anatolia. Later the result of this study about Vezirköprü wascompared with those of other studies. We have also tried to evaluate thepopulation fall as well the decrease and changes in settlements.In the first part of this thesis, features of settlement in the kaza ofVezirköprü and changes and continuities in settlement have been taken up.In the second part; population, society and settlement features in thekaza of Vezirköprü in the middle of 17th century have been analyzed with thehelp of the previous research.Consequently, we hope that, through a study of data concerningpopulation, society and settlement found in the detailed avarız register of theVezirköprü district dated 1642, we have made a small contribution to theresearch on the social history of the Ottoman Empire.Key words: Avarız Register, Kaza of Gedegra(Vezirköprü), population,setlement, society.