Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz ve Dîvânı (inceleme-metin-özel adlar dizini)

Abstract

Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz (öl. H.1181/ M.1767) XVIII. yüzyılın Dîvân sahibi şairlerindendir. ?Kezûbî-zâde? lakabıyla da anılmaktadır. Çalışmada, İstanbul Üniversite Kütüphanesi T 550 numarada kayıtlı olan ve başka nüshası tespit edilemeyen Nâfiz Dîvânı'nın incelemesi, çevriyazılı metni ve özel adlar dizini yer almaktadır.Çalışmanın ilk bölümünde Nâfiz'in ailesi ve meslek yaşamı hakkında bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise şairin sanatına, kaynaklarda yer alan bilgiler ve kendi şiirlerinden yola çıkılarak yakından bakılmıştır. Dîvân'ın incelendiği bölümde, önce kullanılan nazım şekilleri üzerinde durulmuş, daha sonra şairin üslûbu; dili, söyleyiş biçimi ve âhenk unsurlarını kullanım şekli esas alınarak tespit edilmeye çalışılmıştır. Şairin sebk-i Hindî'den etkilendiği görülmektedir. Diğer yandan, halk söyleyişlerine ve deyimlere de sık yer veren Nâfiz, bu yüzyıldaki mahallileşme akımını şiirlerine yansıtmıştır. Nâfiz Dîvânı'nın, XVIII. yüzyıl sosyal yaşamına dair verdiği bilgiler de içerik bölümünde değerlendirilmiştir.Nâfiz'in çeşitli şiir mecmualarındaki şiirleri ve kendi derlediği Letâifü'l-Hayâl adlı şiir mecmuasında yer alan matla ve müfredleri de tespit edilip çevriyazılı metne eklenmiştir. Arapçadan çevirdiği Dürretü'l-Muhâkemât adlı bir eseri de bulunan Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz, bu çalışmada eserleri ve edebî yönüyle tanıtılmıştır.Anahtar Sözcükler Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz, Kezûbî-zâde, XVIII. yüzyıl, Divan şiiri, sebk-i Hindî, mahallileşme, Letâifü'l-Hayâl, Dürretü'l-Muhâkemât

Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz was one of the Dîvân poets in the 18th century and also wrote poetry under the pseudonym of ?Kezûbî-zâde?. In this study, the disquisition of Nâfiz?s Dîvân, which is registered in the Library of Istanbul University with number T 550, and another copy of which has not been determined; gives place to the transcription of the above mentioned disquisition and index of proper names.The first section of the study covers the information about Nâfiz?s family and professional life. The second section analyzes the art of this poet using various noted sources of information and an in depth analysis of his poems. In the section where Dîvân is analyzed, the methodology used first examines the types of poetry and then the style following the use of the language and the style of harmony factors that the poet employed are used to understand the true soul and beliefs that Nâfiz has tried to communicate to the reader. It is obvious that sebk-i Hindî was a big influence in this poet?s presentation of ideas. By the added use of folk dictions and idioms, Nâfiz reflected the localization movements in that century to his poems. The information about his social life in the 18th century as given in Nâfiz?s Dîvân, is evaluated in the content section.The poems of Nâfiz, which takes place in various mecmua (poem collection) and the other kinds of poems of the poet, taking place in his own mecmua (poem collection) named as Letâifü?l-Hayâl have been interpreted and added to the transcription of the text. Dürretü?l-Muhâkemât was translated by Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz from Arabian language, and presented in accordance with his works of literary aspect.Key Words Lâzikî-zâde Feyzullah Nâfiz, Kezûbî-zâde, the 18th century, Divan Poem, sebk-i Hindî, intention to be localized (mahallileşme), Letâifü?l-Hayâl, Dürretü?l-Muhâkemât