Selçuklu-97 makarnalık buğday çeşidinde kışlık ve yazlık ekimde farklı azot dozları ve sulama seviyelerinin verim, bazı verim unsurları ve kalite faktörlerine etkisi

Abstract

öz Yüksek Lisans Tezi SELÇUKLU-97 MAKARNALIK BUĞDAY ÇEŞİDİNDE KIŞLIK VE YAZLIK EKİMDE FARKLI AZOT DOZLARI VE SULAMA SEVİYELERİNİN VERİM, BAZI VERİM UNSURLARI VE KALİTE FAKTÖRLERİNE ETKİSİ Celal YILDIZ Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı 1999, 95 sayfa Danışman :Doç.Dr.Ali TOPAL Jüri :Doç.Dr.Ali TOPAL Prof.Dr. Abdülkadir AKÇİN Doç.Dr.Bayram SADE Bu araştırma, 1997-1998 üretim yılında Konya ekolojik şartlarında `Selçuklu- 97` makarnalık buğday çeşidinde kışlık ve yazlık ekimde farklı azot dozları ve sulama seviyelerinin verim, bazı verim unsurları ve kalite faktörlerine etkileri belirlemek amacı ile yapılmıştır. `Tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller` deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulan bu denemede, 2 ekim zamanı (kışlık, yazlık), 4 azot dozu (kontrol, 8, 16, 24 kg N/da) ve 3 sulama seviyesi (kontrol, Sı ve S2) kullanılmıştır. `Selçuklu-97` makarnalık buğday çeşidinde maksimum dane verimi;kışlık ekimde (649.61 kg/da), iki defa sulama uygulanan deneme parsellerinde (419.41 kg/da) ve azot verilmeyen No parsellerinde (428.46 kg/da) tespit edilmiştir. Ekim zamanının kalite faktörlerinden dönmeli dane oram üzerine etkisi istatistiki olarak önemliolmazken, protein ve gluten oranları üzerine etkisi önemli olmuştur. Sulama seviyelerinin dönmeli dane oram, gluten oranı ve protein oranı üzerine etkisi önemli olmuştur. Artan azot dozlarında ise danede protein ve gluten oranlan artarken, dönmeli dane oranı azalmış olup, azot dozlarının protein ve gluten oranlan üzerine etkisi % 1 ve dönmeli dane oram üzerine etkisi ise % 5 seviyesinde önemli olmuştur. Bu sonuçlar, dane verimi bakımından ekim zamanının ve sulamanın, kalite bakımından ise ekim zamanı, sulama ve gübrelemenin makarnalık buğday üretimindeki önemini ortaya koymaktadır. Bu araştırma da, m2 'de başak sayısı, bitki boyu, bin dane ağırlığı, hasat indeksi, hektolitre ağırlığı ve dönmeli dane oram, dane verimi ile olumlu yönde ilişkili, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, başakta dane sayısı, danede protein oram ve kuru öz oranı ise olumsuz yönde ilişkili özellikler olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: `Selçuklu-97`, durum buğdayı, ekim zamanı, sulama, azotlu gübreleme, verim, verim unsurları ve kalite özellikleri

ABSTRACT Master Thesis THE EFFECTS OF DIFFERENT NITROGEN DOSES AND IRRIGATION LEVELS ON GRAIN YIELD, SOME YIELD AND QUALITY COMPONENTS AT WINTER AND SPRING SOWING OF `SELÇUKLU-97` DURUM WHEAT VARIETY Celal YILDIZ Selçuk Universty Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops 1999, 95 Page Supervisor: Assoc. Prof.Dr.Ali TOPAL Jury : Assoc. Prof.Dr.Ali TOPAL Prof.Dr. Abdülkadir AKÇİN Assoc. Prof.Dr.Bayram SADE This study was conducted to determine the effects of different nitrogen doses and irrigation levels on grain yield, some yield and quality components at winter and spring sowing of `SeIçuklu-97` durum wheat variety in Konya ecological conditions in 1997-1998 croping season. In this study, 2 sowing date (winter, spring), 4 Nitrogen doses (0, 8, 16, 24 kg/da) and 3 irrigation levels (So, Sı, S2) were used. Experimental design was `split split plots in randomized complete block desing` with 3 replications. `Selçuklu-97` has given the highest grain yield when winter sowing (649.61 kg/da), 2 times irrigated (419.41 kg/da) and 0 kg/da N applied (N0 dose, 428.46 kg/da). While effect of sowing date have not been significent statistically on vitritiousness that protein and gluten contents which was other quality components have affected 111positively. Effect of irrigation levels was significant statistically on vitritiousness, gluten and protein contents. Increase N doses enhanced protein and gluten contents and decreased vitritiousness. The effect of nitrogen doses on vitritiousness was significant statistically. This results clearly shows the importance of sowing date and irrigation on grain yield and the importance of sowing date, irrigation and N on grain quality of durum wheat. In this research positive linear correlation has been determined between grain yield and spike number (m2 ), plant height, thousand kernel weight, harvest index, test weight and vitritiousness while negative linear correlation has been determined between grain yield and spike lenght, fertile spikelet number per spike, grain number per spike, protein and gluten contents. Key Words : `Selçuklu-97`, durum wheat, sowing date, irrigation, N fertilizer, yield, yield components and quality characters. IV