Oğulotu (Melissa officinalis L.)`nda ontogenetik, morfogenetik ve diurnal varyabilitenin Ankara koşullarında belirlenmesi

Abstract

Bu araştırma, oğulotu (Melissa officinalis L.)?nda ontogenetik, morfogenetik ve diurnal varyabilitenin belirlenmesi amacıyla 2012 yılında Ankara koşullarında yapılmıştır. Araştırmada materyal olarak Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü tıbbi bitkiler çeşit bahçesinde bulunan Melissa officinalis ssp. officinalis hatları kullanılmıştır. Ontogenetik varyabilite için farklı gelişme dönemlerinde (çiçeklenme öncesi, çiçeklenme başlangıcı ve tam çiçeklenme dönemi); diurnal varyabilite için gün içinde farklı saatlerde (Saat 06.00, 09.00, 12.00, 15.00, 18.00 ve 21.00) bitkilerden yaprak ve herba örnekleri alınmıştır. Morfogenetik varyabilite için bitkilerden sap, yaprak ve çiçek örnekleri alınmış ve bu örneklerde uçucu yağ oranı ile bileşenleri incelenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, gelişme dönemleri ve gün içindeki biçim saatlerinin drog yaprak ve drog herbadaki uçucu yağ oranı üzerine etkisi istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Drog yaprak ve drog herbada en yüksek uçucu yağ oranı çiçeklenme öncesi dönemde (%0,13 ve %0,08) ve saat 12.00?de (%0,08 ve %0,08) elde edilmiştir. Uçucu yağ bileşenleri incelendiğinde, drog yaprakta çiçeklenme öncesi dönemde ve saat 12.00?de citral ana bileşen olurken, diğer gelişme dönemlerinde ve biçim saatlerinde drog yaprak ve herbada caryophyllene oxide ana bileşen olmuştur. Uçucu yağ oranı bakımından bitkinin farklı kısımları karşılaştırıldığında, sapta eser miktarda uçucu yağ oranı bulunurken, gelişme dönemlerine göre değişmekle birlikte en yüksek uçucu yağ oranı (%0,06-0,13) yaprakta tespit edilmiştir. Çiçekte de önemli oranda (%0,04) uçucu yağ bulunmuş ve caryophyllene oxide ile citral sırasıyla yaprak ve çiçekte ana bileşenler olmuştur. İncelenen örneklerde ikinci ve üçüncü bileşenlerde farklılıklar görülmüş, ikinci ve üçüncü bileşenler genel olarak citral, citronellal, z-citral, ß-caryophyllene olarak değişmiştir.

This research was carried out to determine ontogenetic, morphogenetic and diurnal variability in lemon balm (Melissa officinalis L.) in Ankara Conditions during 2012. In this research, Melissa officinalis ssp. officinalis lines cultured in medicinal plants garden of Department of Field Crops, Faculty of Agriculture, University of Ankara, was used as material. For ontogenetic variability, leaf and herb samples were taken at different growth stages (Before flowering, beginning of flowering and full flowering). At the same time, leaf and herb samples were taken at different times of day (06.00 am, 09.00 am, 12.00 pm, 15.00 pm, 18.00 pm and 21.00 pm) for diurnal variability. Stem, leaf and flower samples were taken for morphogenetic variability and essential oil rate and its components were investigated in these samples. According to results, effects of growth stages and harvesting hours on essential oil rate in drug leaf and drug herb were statistically significant. In drug leaf and drug herb, the highest ratio of essential oil was obtained at before flowering stage (0,13% and 0,08%) and 12.00 pm (0,08% and 0,08%). Considering the essential oil components, while citral was main component in drug leaf at before flowering stage and 12.00 pm, for the other stages and hours, caryophyllene oxide was main component in drug leaf and drug herb. Compared to different parts of the plant in terms of essential oil, while trace amount of essential oil was obtained in stem, the highest essential oil content (0,06-0,13%), depending on the development stages, was determined in leaves. A significiant amount of essential oil (0,04%) was found in flowers and caryophyllene oxide and citral were the main components in leaf and flower, respectively. Second and third components changed in all analyzed samples and citral, citronellal, z-citral, ß-caryophyllene were determined as second and third components.